Περισσότερα από 6 εκατομμύρια κουτιά πασίγνωστων αγχολυτικών με βάση τις δραστικές ουσίες αλπραζολάμη και βρωμαζεπάμη καταναλώσαμε πέρυσι σαν χώρα, επιβεβαιώνοντας τις εκτιμήσεις ότι η ελληνική κοινωνία βρίσκεται υπό συνεχή ψυχολογική πίεση.

Ενήλικες κάθε ηλικίας καταφεύγουν στη χρήση φαρμάκων σε μια προσπάθεια να αποκαταστήσουν την ψυχική τους ηρεμία, να ξαναβρούν τον ύπνο τους και να χαλαρώσουν. Η Ελλάδα ανήκει μεταξύ των χωρών που καταγράφουν υψηλά ποσοστά ψυχικών νοσημάτων, με τα επίσημα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το ΒΗΜΑ να καταδεικνύουν ότι τουλάχιστον ο ένας στους 6 από εμάς έχει κλονισμένη ψυχική υγεία. Ή τουλάχιστον θεωρεί ότι έχει και πολλές φορές καταφεύγει σε φάρμακα χωρίς να συμβουλευτεί κάποιο ειδικό.

Όμως τι μπορεί να έχει συμβεί στην ελληνική κοινωνία και όλο και περισσότεροι από εμάς βρισκόμαστε σε μια συνεχή αναστάτωση; Η απάντηση σε πρώτη φάση είναι: τίποτα περισσότερο απ’ ότι συμβαίνει και στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο! Η εξάπλωση των ψυχικών ασθενειών στην Ελλάδα δε διαφέρει από τις περισσότερες άλλες χώρες. Όμως θα περίμενε κανείς ότι οι Έλληνες δεν θα λάμβαναν τα σχετικά φάρμακα με …τις χούφτες όπως κάνουν οι Αμερικανοί, οι Βορειοευρωπαίοι οι οποίοι έχουν και μεγαλύτερη «παράδοση» σε ψυχικές ασθένειες όπως είναι η κατάθλιψη.

«Με τη μισονομιμοποίηση της κάνναβης θα αυξηθεί και η ψύχωση»

Η αλλαγή της κοινωνίας και η άμετρη αστικοποίηση αποτελεί τη βάση πολλών σημαντικών θεμάτων στην ψυχική υγεία μας αναφέρει ο καθηγητής Ψυχιατρικής ΑΠΘ- Διευθυντής Γ’ Ψυχιατρικής Κλινικής ΑΧΕΠΑ, Κωνσταντίνος Φουντουλάκης, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (ΕΨΕ). Παράλληλα μας επισημαίνει και τις αλλαγές που επέρχονται στη φύση του ανθρώπου μέσα από την επιμήκυνση του προσδόκιμου επιβίωσης, την αλλαγή στην ηλικιακή σύνθεση της κοινωνίας με τη μείωση των γεννήσεων, αλλά και την απελευθέρωση στην εμπορία «ήπιων» εξαρτησιογόνων ουσιών όπως η κάνναβη αλλά και του τζόγου.

«Όσο περνάνε τα χρόνια, δηλαδή από το 1990 στο 2000, στο 2010 και σήμερα, φαίνεται ότι αυξάνεται η κατάθλιψη και τώρα με την μισονομιμοποίηση της κάνναβης θα αυξηθεί και η ψύχωση. Παραδειγματικά να αναφέρω ότι στο Άμστερνταμ ας πούμε, που ήταν νομιμοποιημένη εδώ και πολλά χρόνια, ξέρουμε ότι είχε μια αύξηση στις ψυχώσεις στην περιοχή».

Παράλληλα σημειώνει και την εξάπλωση του τζόγου αναφέροντας ότι αν και δεν έχουμε στοιχεία από το παρελθόν, εκτιμάται ότι η εξάπλωση των τυχερών παιχνιδιών μέσα και από το διαδίκτυο έχει προκαλέσει σε πολλούς ακόμη και σε πολύ νεαρές ηλικίες εξαρτήσεις, οι οποίες οδηγούν σε ψυχικές διαταραχές.

Σχετικά με την αστικοποίηση αναφέρει ότι «είναι τελείως διαφορετική μια κοινωνία αγροτική όπου έχεις μια οικογένεια με δέκα παιδιά η οποία ζει σε ένα χωριό όπου όλοι είναι συγγενείς. Όλοι είναι μια τεράστια οικογένεια. Αυτή είναι η παραδοσιακή οικογένεια η οποία έχει χαμηλή ψυχοπαθολογία. Αν και διαπιστώνεται έντονη καταπίεση, είναι ένα ελεύθερο μοντέλο. Πάμε τώρα στην πόλη όπου έχεις μια μικρή πυρηνική οικογένεια με δύο παιδιά. Η οικογένεια αυτή ζει μόνη της, σε μια συνοικία όπου όλοι τριγύρω είναι ξένοι. Οι γονείς δουλεύουν από το πρωί μέχρι το βράδυ και τα παιδιά είναι στο σχολείο με άλλα άγνωστα παιδιά. Είναι εκπαιδευμένα μέχρι και τα 25 τους που σπουδάζουν, και να βρίσκονται σε επηρεασμό από ανεξέλεγκτες παρέες και ομάδες. Δεν είναι χωριό. Οπότε τα παιδιά αναπτύσσουν όλο τον ειδών τις «τρελές συμπεριφορές». Αυτό οδήγησε σε μια υπερπροστατευτικότητα στη δικιά μας γενιά, η οποία οδήγησε σε ανώριμο παιδιά. Τα παιδιά τα σημερινά αργούν τουλάχιστον μια πενταετία να ωριμάσουν. Και αρχίζουν στα πανεπιστήμια να έχουν ανάγκη από ψυχολογική στήριξη. Αν είναι δυνατόν να κόβεσαι σε ένα μάθημα τώρα και να θέλεις ψυχολογική στήριξη! Και κάτι ακόμη, τα social media.», σημειώνει ο καθηγητής.

Και συνεχίζει «Το κοινωνικό περιβάλλον, αυτό το χαοτικό περιβάλλον στις πόλεις οδηγεί περισσότερο σε θέματα διαπροσωπικών σχέσεων, και σε θέματα αυτών που λέμε κοινές ψυχικές διαταραχές που είναι άγχος και ήπια κατάθλιψη, δυσφορία, στρες, δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις. Και μην ξεχνάμε την ανεργία η οποία προκαλεί σημαντικές ψυχικές διαταραχές».

Η ωριμότητα των νέων παίζει σημαντικό ρόλο και στην ψυχοσύνθεση του συνόλου της κοινωνίας. Αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Φουντουλάκης ότι μέχρι τα 27-28 ο άνθρωπος λειτουργεί με το συναίσθημα παρορμητικά και μετά με τη λογική. Πλέον οι νέοι σε αυτές τις ηλικίες είναι λιγότεροι, ενώ οι άνω των 30 αυξάνονται συνεχώς και σ’ αυτές τις ηλικίες εμφανίζονται και περισσότερες ψυχικές νόσοι. Χαρακτηριστικά να πω πως αν η σύνθεση της κοινωνίας μας το 2015 με την οικονομική κρίση ήταν ίδια με αυτή της δεκαετίας του ‘50 θα είχαμε εμφύλιο!»

Καταναλώνοντας ψυχοφάρμακα σαν καραμέλες

Αντιμέτωποι με όλες αυτές τις πιέσεις, οι σημερινοί Έλληνες καταφεύγουν στην αναζήτηση θεραπείας. Σύμφωνα με κύκλους του Υπουργείου Υγείας, το 2024 συνταγογραφήθηκαν συνολικά 28 εκατομμύρια συσκευασίες φαρμάκων για νοσήματα ψυχικής υγείας (αντιψυχωσικά, αγχολυτικά, υπνωτικά-ηρεμιστικά, αντικαταθλιπτικά, ψυχοδιεγερτικά, ψυχοτρόπα κλπ). Τα σκευάσματα αυτά τα έλαβαν 1,6 εκατομμύρια ασφαλισμένοι και κόστισαν στον ΕΟΠΥΥ περί τα 190 εκατ. ευρώ δηλαδή το 10% του συνολικού προϋπολογισμού για την αποζημίωση φαρμάκων στα ιδιωτικά φαρμακεία.

Τα επίσημα αυτά στοιχεία, απέχουν σε σημαντικό βαθμό από τις μετρήσεις στην αγορά φαρμακείου της εταιρείας IQVIA, με βάση την οποία το 2024 συνταγογραφήθηκαν 33,2 εκατομμύρια κουτιά φαρμάκων αξίας 233 εκατομμυρίων ευρώ. Να επισημάνουμε ότι πολλοί ασθενείς παίρνουν τα σκευάσματα αυτά που σε πολλές περιπτώσεις είναι πολύ φτηνά χωρίς συνταγή ιατρού.

Μάλιστα όπως μας αναφέρει και ο καθηγητής κ. Φουντουλάκης, η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία όπως και ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος έχουν πιέσει το Υπουργείο Υγείας ώστε να μην επιτρέπεται σε καμία περίπτωση η πώληση φαρμάκων χωρίς συνταγή. Όπως όμως μας ανέφερε, ο ίδιος ο Υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης παραδέχτηκε σε συνάντηση με τον ΠΙΣ ότι η διάθεση αυτή «επιτρέπεται», καθώς έτσι ο ασφαλισμένος, αν και πληρώνει όλο το κόστος του φαρμάκου από την τσέπη του, δεν επιβαρύνεται από το κόστος (10 ευρώ) της ιατρικής επίσκεψης. Φυσικά και ο ΕΟΠΥΥ απαλλάσσεται από το βάρος της αποζημίωσης και κατ’ επέκταση και οι φαρμακευτικές από τις επιβαρύνσεις των υποχρεωτικών επιστροφών (clawback) τις οποίες καλούνται να πληρώσουν όταν ξεφεύγει η φαρμακευτική δαπάνη.

Να επισημάνουμε εδώ ότι πολλές ειδικότητες ιατρών μπορούν να χορηγήσουν ηρεμιστικά και αντικαταθλιπτικά φάρμακα για διάφορα περιστατικά ασθενών ως ανακούφιση, όπως για παράδειγμα σε ηλικιωμένους οι οποίοι στρεσάρονται από πολλά χρόνια νοσήματα.