Διανύουμε την ευλογημένη πορεία της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδας, με δέος και προσμονή για τη Λαμπροφόρο Ανάσταση. Οι άγιες αυτές ημέρες είναι γεμάτες νηστεία, προσευχή, εγκράτεια, εκκλησιασμούς και εσωτερική περισυλλογή. Παράλληλα, φέρουν πλήθος εθίμων που ποικίλλουν από τόπο σε τόπο σε όλη την Ελλάδα.
Ανάμεσα στα πιο χαρακτηριστικά είναι όσα σχετίζονται με την παραδοσιακή πασχαλινή κουζίνα, τα γλυκά και τα φαγητά που συνοδεύουν κάθε στάδιο της Μεγάλης Εβδομάδας και της Λαμπρής.
Από το Σάββατο του Λαζάρου ως την Κυριακή των Βαΐων
Το Σάββατο του Λαζάρου, οι νοικοκυρές πλάθουν τα «λαζαράκια», μικρά ψωμάκια σε σχήμα ανθρώπου, γεμάτα σταφίδες, σουσάμι και μέλι – σύμβολα του Λαζάρου που «αναστήθηκε». Τα παιδιά τραγουδούν τα κάλαντα του Λαζάρου από σπίτι σε σπίτι, παίρνοντας ως ανταμοιβή αυγά ή λαζαράκια.
Την Κυριακή των Βαΐων, οι εκκλησίες στολίζονται με βαγιές και δάφνες, ενώ μετά το αντίδωρο, οι ιερείς μοιράζουν στους πιστούς πλεκτούς σταυρούς από βάγια – ένα βυζαντινό έθιμο που έφεραν οι μοναχοί της Πάτμου. Οι σταυροί παίρνουν διάφορα σχήματα, όπως πουλαράκια, αστέρια ή μικρούς σταυρούς που αποστέλλονται ως ευλογία στους ξενιτεμένους. Η ημέρα αυτή αποτελεί «διάλειμμα» νηστείας με κατανάλωση ψαριού, σύμφωνα με τον παραδοσιακό στίχο: «Βάγια, βάγια των Βαγιών, τρώνε ψάρι και κολιό».
Οι μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας
Μεγάλη Δευτέρα
Οι νοικοκυρές ασπρίζουν τα σπίτια για να λάμπουν την ημέρα της Λαμπρής. Ξεκινούν επίσης την προετοιμασία κουλουριών και άλλων πασχαλινών γλυκισμάτων, ενώ τηρούν αυστηρή αλάδωτη νηστεία.
Μεγάλη Τρίτη
Συνεχίζεται το ζύμωμα με τις λαμπρόπιτες – μικρές πίτες γεμιστές με τυρί και μυρωδικά. Το βράδυ οι πιστοί προσέρχονται στον ναό για να ακούσουν το κατανυκτικό τροπάριο της Κασσιανής.
Μεγάλη Τετάρτη
Γίνονται τα πασχαλινά γλυκά, τα τσουρέκια και τα λαμπριάτικα κουλούρια. Το απόγευμα τελείται το Ιερό Ευχέλαιο, με επτά Ευαγγέλια και επτά ευχές. Ο ιερέας σταυρώνει τους πιστούς με αγιασμένο έλαιο για υγεία ψυχής και σώματος.
Μεγάλη Πέμπτη
Οι πιστοί κοινωνούν το πρωί. Οι νοικοκυρές βάφουν κόκκινα αυγά – με φυσικά ή τεχνητά χρώματα – συμβολίζοντας το Αίμα του Χριστού. Το βράδυ, με δέος, παρακολουθούμε τη Σταύρωση μέσα από τα Δώδεκα Ευαγγέλια. Πολλές γυναίκες τηρούν τάματα και ντύνονται στα μαύρα όλη την εβδομάδα.
Μεγάλη Παρασκευή
Η πιο πένθιμη ημέρα. Οι πιστοί προσκυνούν τον Επιτάφιο και συμμετέχουν στην Ακολουθία με τα Εγκώμια: «Η Ζωή εν τάφω», «Άξιον Εστί», «Ω γλυκύ μου έαρ». Το πρωί επισκέπτονται τα κοιμητήρια, ενώ το βράδυ πραγματοποιείται η περιφορά των Επιταφίων. Η νηστεία είναι αυστηρότατη, με παξιμάδι, νερό ή φρούτα.
Μεγάλο Σάββατο
Το πρωί τελείται η Πρώτη Ανάσταση – ο ιερέας ραίνει τους πιστούς με δαφνόφυλλα και μωβ αγριολεβάντες. Οι νοικοκυρές ετοιμάζουν το πασχαλινό τραπέζι και τον «Λαμπριάτη» – το παραδοσιακό αρνί. Το βράδυ όλοι φορούν τα καλά τους για να ακούσουν το «Χριστός Ανέστη» με βεγγαλικά και κροτίδες να φωτίζουν τον ουρανό.
Η Κυριακή της Λαμπρής
Τα μεσάνυχτα, όλοι συρρέουν στις εκκλησίες. Μετά τη Λειτουργία, η οικογένεια μαζεύεται στο τραπέζι για μαγειρίτσα και τσούγκρισμα αυγών. Το πρωί της Κυριακής, τελείται η Δεύτερη Ανάσταση – η Ακολουθία της Αγάπης – και έπειτα ξεκινά το γλέντι: μουσική, χορός και παραδοσιακό φαγητό με αρνί στη σούβλα, κρασί και τραγούδια.
Το Θείο μήνυμα της Ανάστασης γεμίζει τις καρδιές των Χριστιανών με συγχώρεση, ελπίδα και χαρά. Η ανοιξιάτικη φύση συμπληρώνει το σκηνικό της Αναγέννησης.
Όλοι χαιρετιούνται με το αιώνιο μήνυμα:
Χριστός Ανέστη – Αληθώς Ανέστη ο Κύριος!
Καλή Ανάσταση με Αγάπη, Ειρήνη και Υγεία.
Ξανθίππη Αγρέλλη
16 Απριλίου 2025
