Πώς επηρεάζει το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ το πολιτικό σύστημα; Το in συνομίλησε με τον πολιτικούς επιστήμονες Λευτέρη Κουσούλη και τον Ηλία Τσαουσάκη, για το «αποτύπωμα» της πολύκροτης υπόθεσης στην πολιτική ζωή της χώρας.
Ποιο είναι άραγε το αποτύπωμα που αφήνει το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος; Η υπόθεση των παράνομων αγροτικών επιδοτήσεων δημιουργεί νέους τριγμούς σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση, διαμορφώνοντας ένα ρευστό πολιτικό τοπίο.
Σύμφωνα με τον Λευτέρη Κουσούλη, οι συνθήκες που επικρατούν στο πολιτικό σύστημα δείχνουν ότι «έχει ωριμάσει η άρνηση εμπιστοσύνης». Από την πλευρά του, ο Ηλίας Τσαουσάκης σημειώνει ότι το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, επί της ουσίας, «ενισχύει τόσο την κρίση εμπιστοσύνης όσο και την κρίση εκπροσώπησης».
Είναι αξιοσημείωτο ότι σε πρόσφατη δημοσκόπηση της GPO για τα Παραπολιτικά, η κυβέρνηση, λόγω του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ καταγράφει απώλειες τριών ποσοστιαίων μονάδων στην πρόθεση ψήφου (από το 26% στο 23%).
Επίσης, είναι σαφές ότι, η αντιπολίτευση, για μία ακόμη φορά, αδυνατεί να εισπράξει την κυβερνητική φθορά, καταγράφοντας ακόμη και δημοσκοπική πτώση. Με την εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στην κυβέρνηση να έχει κλονιστεί σε ποσοστό 74,5%, αλλά και το γεγονός ότι το 69,1% των ερωτηθέντων κρίνει ως αρνητική τη στάση του ΠΑΣΟΚ, είναι ευκρινές ότι η απώλεια εμπιστοσύνης έχει διακομματικά χαρακτηριστικά. Φαίνεται πάντως, ότι το σκάνδαλο ήρθε για να μείνει, καθορίζοντας την πορεία του πολιτικού συστήματος, καθώς στην εν λόγω μέτρηση, το 93,2% των ερωτηθέντων αξιολογεί ως ιδιαίτερα σημαντικό το ζήτημα.
Κυβερνητική πορεία υπό αμφισβήτηση
Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΠΕ «διασπά» πρώτα απ’ όλα το ίδιο το κυβερνητικό σχήμα. Ο Λευτέρης Κουσούλης εκτιμά ότι η συγκεκριμένη σκοτεινή υπόθεση προκαλεί «κραδασμούς εμπιστοσύνης» στο εσωτερικό της γαλάζιας παράταξης, δημιουργώντας ένα νέο ρήγμα στην κυβερνητική πορεία. Υπενθυμίζει -κάτι το οποίο διαπιστώνεται και από τα ρεπορτάζ του τελευταίου διαστήματος- ότι στους κόλπους των βουλευτών επικρατεί ανησυχία. Άλλωστε, μπροστά στο ενδεχόμενο συρρίκνωσης του εκλογικού σώματος της ΝΔ, για πολλούς τίθεται ζήτημα επανεκλογής τους. Ο κ. Κουσούλης διατυπώνει τη θέση ότι το κυβερνών κόμμα έχει μία «πτωτική ορμή που θα καταγραφεί στην κάλπη με καταλυτικό τρόπο αλλά και με την μεγάλη αποχή».
Ο Ηλίας Τσαουσάκης σημειώνει ότι -και με βάση τις δημοσκοπήσεις- η κυβέρνηση βιώνει σαφώς φθορά, συγκρατώντας ωστόσο τμήμα των δυνάμεών της. Βέβαια, όπως συμπληρώνει, για τους πολίτες, η κυβερνητική ευθύνη στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΠΕ είναι αυτονόητη.
Εντούτοις, το κυβερνητικό επιχείρημα περί διαχρονικών ευθυνών φαίνεται πως βρίσκει ευήκοα ώτα. Ο ίδιος αναφέρει ότι πρόκειται για ένα επιχείρημα, το οποίο βρίσκει σε κάποιους ανταπόκριση. Επί της ουσίας, εντάσσεται στη στρατηγική διαχείρισης που ακολουθεί η κυβέρνηση. Αυτή η «γραμμή άμυνας», κατά τον κ. Τσαουσάκη, μοιάζει εν μέρει αποτελεσματική στη λογική ότι «ναι μεν δεν κερδίζεις εσύ, αλλά δεν κερδίζουν και οι άλλοι».
Η αδύναμη αντιπολίτευση
«Στην πραγματικότητα, η άρνηση εμπιστοσύνης παίρνει σαν ‘άνεμος’ και τα κόμματα της αντιπολίτευσης». Αυτό υπογραμμίζει ο κ. Κουσούλης, εξηγώντας ότι μετά από έξι χρόνια διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, η αντιπολίτευση δεν έχει καταφέρει να διαμορφώσει μία εναλλακτική πρόταση με νέα πρόσωπα και πειστικό λόγο. Με βάση τη σημερινή εικόνα της πολιτικής ζωής, τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν μπόρεσαν να ανακόψουν την άρνηση εμπιστοσύνης που αφορά και τα ίδια.
Ο Ηλίας Τσαουσάκης επισημαίνει ότι όταν ένα μεγάλος μέρος της κοινωνίας δεν βρίσκει στην αντιπολίτευση τον χώρο που θα εκπροσωπηθεί, αυξάνεται και ο βαθμός δυσπιστίας. Κατ’ επέκταση, η κριτική στο πολιτικό σύστημα και στους πολιτικούς εντείνεται. «Πρόκειται για έναν οριζόντιο επηρεασμό», όπως λέει. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην ιστορία του ΟΠΕΚΕΠΕ, οι όποιες κυβερνητικές απώλειες κατευθύνονται προς τη «γκρίζα ζώνη» του εκλογικού σώματος. Ο ίδιος εκτιμά ότι η συνθήκη αυτή ενισχύει και το επιχείρημα γύρω από τη στρατηγική της διάχυσης των ευθυνών.
Η «δυναμική» του σκανδάλου
Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ έρχεται να ανακεφαλαιώσει την αρνητική εμπειρία των πολιτών σε μία σειρά ζητημάτων. Ο Λευτέρης Κουσούλης υποστηρίζει ότι οι περιπτώσεις των Τεμπών και του ΟΠΕΚΕΠΕ έχουν μία «παραλληλία βάθους». Κι αυτό γιατί ανακεφαλαιώνουν την εμπειρία του καθενός, την αναποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού και την κατεστημένη διαφθορά. Για τον ίδιο, ο ΟΠΕΚΕΠΕ είναι η «τελευταία λέξη» πάνω σε όλα αυτά που έχουν προηγηθεί. Πρόκειται για μία υπόθεση που λειτουργεί αθροιστικά, επιβαρύνοντας περαιτέρω το σύνολο του πολιτικού συστήματος.
Το ερώτημα είναι εάν αυτή η πτωτική πορεία του λεγόμενου πολιτικού συστήματος στη συνείδηση των πολιτών θα καταγραφεί στις κάλπες;
Ο Ηλίας Τσαουσάκης επισημαίνει ότι τα σκάνδαλα αφήνουν ένα ισχυρό αποτύπωμα. Διαπιστώνεται σε βάθος χρόνου πως επηρεάζουν τη στάση των πολιτών γιατί «πρόκειται για δυναμικά γεγονότα», όπως τονίζει. Λειτουργούν σωρευτικά, καθώς δεν είναι μόνο το αντικειμενικό «βάρος» που δημιουργεί μία υπόθεση, όπως π.χ. του ΟΠΕΚΕΠΕ. Στο τέλος της ημέρας, προστίθεται σε ένα άλλο συνολικό βάρος που έχει διαμορφωθεί από τα γεγονότα που έχουν ορίσει, μέχρι εκείνη τη στιγμή, την πολιτική και κοινωνική ζωή.
Μέσα λοιπόν σε συνθήκες πολιτικής ρευστότητας, κρίσης πολιτικής εμπιστοσύνης και κρίση εκπροσώπησης υπάρχει περιθώριο ανάκαμψης για το πολιτικό σύστημα; Ή έχει εξαντληθεί ο τρόπος λειτουργίας του, όπως υποστηρίζει ο Λευτέρης Κουσούλης; Το σίγουρο πάντως είναι ότι κυβέρνηση και αντιπολίτευση απομακρύνονται από τα εκλογικά τους ακροατήρια, αδυνατώντας να υλοποιήσουν ένα πειστικό πολιτικό σχέδιο που θα γεφυρώσει το «χάσμα», που διαρκώς μεγαλώνει…
