Πρόγραμμα που υλοποιείται ήδη – Στο Δ.Σ. της ΠΕΔ η πορεία του Οδικού Χάρτη για τη διαχείριση φυσικών κινδύνων
Η εξέλιξη της Προγραμματικής Σύμβασης ανάμεσα στην ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, για την υλοποίηση του προγράμματος «Πιλοτικός Οδικός Χάρτης Επιχειρησιακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Φυσικών Κινδύνων στους Δήμους της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου», αποτελεί ένα από τα βασικά θέματα της σημερινής συνεδρίασης του Διοικητικού Συμβουλίου της ΠΕΔ.
Εισηγητής είναι ο πρόεδρος της ΠΕΔ και δήμαρχος Ρόδου, Αλέξανδρος Κολιάδης.
Το θέμα αφορά τη β’ φάση της Προγραμματικής Σύμβασης, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη και περιλαμβάνει την παροχή επιστημονικής και συμβουλευτικής υποστήριξης από την ομάδα του ΕΚΠΑ προς τις υπηρεσίες της ΠΕΔ. Επιστημονικά υπεύθυνος του έργου είναι ο καθηγητής Γεωλογίας και Διαχείρισης Κρίσεων του ΕΚΠΑ, Ευθύμιος Λέκκας.
Σύμφωνα με το σκεπτικό της συνέχισης του έργου, ο νόμος του 2020 κατέστησε υποχρεωτικό για τους δήμους να διαθέτουν ολοκληρωμένο σχεδιασμό για την αντιμετώπιση κινδύνων και κρίσεων. Ο σχεδιασμός αυτός αναλύεται σε τρία στάδια:
Προκαταστροφικό (πρόληψη–ετοιμότητα),
Συνκαταστροφικό (επέμβαση–έκτακτη ανάγκη) και
Μετακαταστροφικό (αποκατάσταση).
Ο Πιλοτικός Οδικός Χάρτης λειτουργεί ως εργαλείο καθοδήγησης για τα στελέχη των δήμων, ώστε να οργανώσουν αποτελεσματικά τα αναγκαία βήματα και να ενισχύσουν την επιχειρησιακή τους ετοιμότητα. Περιλαμβάνει την αποτύπωση ρόλων, αρμοδιοτήτων και ενεργειών που πρέπει να υλοποιηθούν σε κάθε στάδιο, με στόχο τη δημιουργία ενός σύγχρονου και αξιόπιστου σχεδίου δράσης για κάθε δήμο.
Ως μελέτες περίπτωσης επιλέχθηκαν οι Δήμοι Μεγίστης και Ίου, λόγω του εμβληματικού χαρακτήρα και των ιδιαίτερων νησιωτικών χαρακτηριστικών τους.
Στο κείμενο επισημαίνεται ακόμη ο κρίσιμος ρόλος των Περιφερειακών Ενώσεων Δήμων στην πολιτική προστασία, καθώς λειτουργούν ως συνδετικός κρίκος μεταξύ τοπικών αρχών και κεντρικών φορέων. Η ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου, στο πλαίσιο της υποστήριξης των δήμων–μελών της, προχώρησε στη σύναψη της συγκεκριμένης Προγραμματικής Σύμβασης με το ΕΚΠΑ με στόχο την καλύτερη δυνατή προετοιμασία των Γενικών Σχεδίων Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών.
Σκοπιμότητα του έργου
Σκοπός του Πιλοτικού Οδικού Χάρτη είναι η υποστήριξη των δήμων της Περιφέρειας στη σύνταξη και οργάνωση των σχεδίων πολιτικής προστασίας, σύμφωνα με το νέο θεσμικό πλαίσιο. Κεντρικός στόχος είναι η ελαχιστοποίηση των ανθρώπινων απωλειών και των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Το ερευνητικό πρόγραμμα προτείνει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο επιχειρησιακού σχεδιασμού, λαμβάνοντας υπόψη πλήθος παραμέτρων: γεωγραφικές, γεωμορφολογικές, σεισμοτεκτονικές, υδρομετεωρολογικές, δασικές, κοινωνικές, χωροταξικές και πληθυσμιακές.
Η πιλοτική εφαρμογή του Οδικού Χάρτη ανέδειξε την ανάγκη μετάβασης σε ένα σύγχρονο, προληπτικό και ολοκληρωμένο σύστημα πολιτικής προστασίας, όπου οι δήμοι αποτελούν τον πρώτο κρίκο στην αλυσίδα διαχείρισης κρίσεων.
Η μεθοδολογική αποτύπωση του θεσμικού πλαισίου και η σύνδεσή του με συγκεκριμένες επιχειρησιακές διαδικασίες κατέδειξε ότι η αποτελεσματικότητα εξαρτάται από την οργανωτική επάρκεια των δήμων και την ικανότητά τους να ενσωματώνουν πρακτικές διαχείρισης κινδύνων στον καθημερινό σχεδιασμό.
Η εφαρμογή στους Δήμους Ίου και Μεγίστης ανέδειξε αδυναμίες που χαρακτηρίζουν μικρούς νησιωτικούς δήμους, όπως περιορισμένους ανθρώπινους πόρους και αυξημένη έκθεση σε πολλαπλούς φυσικούς κινδύνους. Παράλληλα, απέδειξε ότι το επιχειρησιακό μοντέλο μπορεί να προσαρμοστεί στις ιδιαίτερες συνθήκες τους και να αποτελέσει πρότυπο εφαρμογής σε μεγαλύτερη κλίμακα.
Η αξιολόγηση των απαιτήσεων πολιτικής προστασίας καταδεικνύει ότι οι νησιωτικοί δήμοι χρειάζονται ενίσχυση δυνατοτήτων, διαρκείς συνεργασίες και αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων υποστήριξης αποφάσεων.
Η θεσμική αναβάθμιση, ο επιχειρησιακός εκσυγχρονισμός και η ενεργή συμμετοχή των πολιτών αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για τη δημιουργία ανθεκτικών και αποτελεσματικών τοπικών συστημάτων πολιτικής προστασίας.
