Νωπές μνήμες από την «κολασμένη» διετία του 2022-23, όταν ο πληθωρισμός στα τρόφιμα έτρεχε με διψήφια ποσοστά, ξυπνά το μέτρο της εθελοντικής μείωσης τιμών σε 2.000 κωδικούςπροϊόντων.
Η πολυδιαφημισμένη πρωτοβουλία του υπουργείου Ανάπτυξης, για μια «συμφωνία κυρίων», μεταξύ σούπερ μάρκετ και προμηθευτών, ώστε να μειώσουν τις τιμές σε συγκεκριμένα είδη, θυμίζει την πρωτοβουλία της «μόνιμης μείωση τιμής» του 2023. Μια πρωτοβουλία που έμεινε γνωστή ως «καρτελάκια Σκρέκα», από τον τότε υπουργό Ανάπτυξης.
Όσοι ψωνίζουν στα σούπερ μάρκετ – δηλαδή όλος ο κόσμος – θυμούνται τα κοκκινομπλέ καρτελάκια,με το εθνόσημο της ελληνικής δημοκρατίας και το -5% με μεγάλη κίτρινη γραμματοσειρά, Σίγουρα δεν θυμούνται να έφερε το μέτρο ορατή ανακούφιση στην τσέπη τους. Οι τιμές στα τρόφιμα είχαν ούτως ή άλλως σκαρφαλώσει σε δυσθεώρητα ύψη, από τα οποία ουδέποτε έπεσαν.
Ποιος θυμάται τα «καρτελάκια Σκρέκα»; Τώρα ξανάρχονται, ως «καρτελάκια Θεοδωρικάκου».
Τα καρτελάκια ξανάρχονται
Τι διαφορετικό αναμένεται να συμβεί τώρα; Καταρχάς, ο πληθωρισμός στα τρόφιμα θεωρητικά δείχνει να έχει τιθασευτεί, χωρίς όμως η ακρίβεια να έχει υποχωρήσει ούτε σπιθαμή. Οι μονοψήφιες αυξήσεις του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή στα τρόφιμα (2,6% τον Αύγουστο, 1,4% τον Σεπτέμβριο), παρουσιάστηκαν με πανηγυρικούς τίτλους όπως «ο τέταρτος χαμηλότερος πληθωρισμός στην ΕΕ» (ΙΕΛΚΑ). Αυτό δε σημαίνει με κανέναν τρόπο ότι η κατάσταση για τα νοικοκυριά βελτιώθηκε. Δείχνει απλώς ότι οι ανατιμήσεις συνεχίζονται μεν, με λίγο πιο αργό ρυθμό δε.
Αρκεί κάποιος να δει τον πληθωρισμό στα τρόφιμα σε βάθος πενταετίας για να φρίξει. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ οι σωρευτικές αυξήσεις αγγίζουν το 34%. Το ψωμί έχει ακριβύνει 36%, το κρέας 43% (σχεδόν 58% το μοσχάρι και 62% το αρνί), το ελαιόλαδο 50% (στις αρχές του χρόνου οι αυξήσεις ξεπερνούσαν το 200% σε σύγκριση με το 2020). Καφές, κακάο, τσάι, είναι ακριβότερα πάνω από 46%, από ό,τι το 2020.
Οι ονομαστικές αυξήσεις στα εισοδήματα από το 2020 ως σήμερα, σε καμία περίπτωση δεν αρκούν για να υπερκαλυφθούν οι απώλειες από τον πληθωρισμό (και τη φορολογία), με αποτέλεσμα η αγοραστική δύναμη να μειώνεται.
Τα παραπάνω τα γνωρίζουν πολύ καλά στην κυβέρνηση και στο υπουργείο Ανάπτυξης. Όπως γνωρίζουν ότι η «βουτιά» του πληθωρισμού τον Σεπτέμβρη, πιθανόν να είναι συγκυριακή και ανά πάσα στιγμή η φωτιά να ξαναφουντώσει. Γι’αυτό άλλωστε η ΤτΕ έχει αναθεωρήσει προς τα πάνω τις εκτιμήσεις για τον πληθωρισμό του 2025 και του 2026. Παράλληλα διεθνείς αναλυτές προειδοποιούν ότι «ο πληθωρισμός δεν έχει νικηθεί», προβλέποντας ανατιμήσεις σε τομείς όπως η μεταποίηση.
Ο πρωθυπουργος το 2023, σε επικοινωνιακή φιέστα, με τα αλησμονητα «καρτελάκια» μόνιμης μείωσης τιμής.
Δεν μειώνεται ο ΦΠΑ στα τρόφιμα
Γι’αυτό υπάρχει κινητικότητα, έστω σε επικοινωνιακό επίπεδο, για να φαίνεται ότι «κάτι γίνεται» για να αναχαιτιστεί η ακρίβεια. Παράλληλα, η κυβέρνηση αρνείται πεισματικά να μειώσει ή ακόμα και να μηδενίσει τον ΦΠΑ στα τρόφιμα, όπως προτρέπει κοινοτική οδηγία. Το επιχείρημα είναι ότι η μείωση δεν θα έφτανε στον καταναλωτή αλλά θα την «καρπώνονταν οι μεσάζοντες».
Πάντως στην Κύπρο, που έχει μηδενιστεί ο ΦΠΑ σε βασικά είδη διατροφής και πρώτης ανάγκης, ο πληθωρισμός στα τρόφιμα κινείται σε αρνητικό έδαφος .
Αν τα «καρτελάκια Θεοδωρικάκου», καταφέρουν ό,τι δεν κατάφεραν τα «καρτελάκια Σκρέκα», μένει να αποδειχθεί. Το μόνο που χρησίμεψαν την προηγούμενη φορά, ήταν ως ντεκόρ σε φωτογραφικά ενσταντανέ και επικοινωνιακές φιέστες του πρωθυπουργού και των υπουργών. Ελπίζουμε τώρα να είναι διαφορετικά.
Η Κύπρος – που έχει μηδενίσει τον ΦΠΑ σε βασικά είδη – είναι η μόνη χώρα της ΕΕ με αρνητικό πληθωρισμό τροφίμων τον Αύγουστο (πηγή: Εurostat/ΙΕΛΚΑ)
Κακά μαντάτα από τον εισαγόμενο πληθωρισμό στα τρόφιμα
Προειδοποιητικό καμπανάκι για επιτάχυνση των ανατιμήσεων στα τρόφιμα τους επόμενους μήνες, χτύπησε και η ΕΛΣΤΑΤ. Από τον Δείκτη Τιμών Εισαγωγών στη Βιομηχανία του Αυγούστου προκύπτουν πολύ μεγάλες αυξήσεις στις τιμές χονδρικής των εισαγόμενων τροφίμων και πρώτων υλών για είδη διατροφής.
Συγκεκριμένα, ο εισαγόμενος πληθωρισμός στη βιομηχανία τροφίμων, έτρεξε με ρυθμό 7,2%, υπερδιπλάσιος από τον πληθωρισμό της λιανικής στα τρόφιμα.
Δεν πρόκειται για παροδικό φαινόμενο. Τον Ιούλιο είχαν προηγηθεί αυξήσεις στις εισαγωγές χονδρικής στα τρόφιμα της τάξης του 6,9%. Έχουμε δηλαδή να κάνουμε με επίμονες πληθωριστικές πιέσεις στη βιομηχανία τροφίμων, που απειλούν να τροφοδοτήσουν νέο κύμα ακρίβειας.
Αναπόφευκτα, ο εισαγωγείς-μεταποιητές που αγόρασαν τρόφιμα και πρώτες ύλες σε αρκετά πιο τσιμπημένες τιμές από πέρυσι, θα μετακυλήσουν σταδιακά μέρος του αυξημένου κόστους στους πελάτες – λιανέμπορους. Εκείνοι με τη σειρά τους θα το μεταφέρουν στα ράφια και στον τελικό καταναλωτή.
Ίσως και γι’αυτό ο υπουργός Ανάπτυξης κάνει «μασάζ» στους εκπρόσωπους της βιομηχανίας τροφίμων και του οργανωμένου λιανεμπορίου, μήπως φιλοτιμηθούν να συγκρατήσουν το περιθώριο κέρδους. Υπενθυμίζεται ότι από τον Ιούλιο έληξε η ισχύς του πλαφόν στο μεικτό περιθώριο κέρδους, ένα «έκτακτο» μέτρο κατά της κερδοσκοπίας, που τελικά κράτησε τρία χρόνια, με αμφίβολη αποτελεσματικότητα.
«Στοχεύουμε στη διασφάλιση υγιούς ανταγωνισμού και ταυτόχρονα πιέζουμε την αγορά με κάθε νόμιμο τρόπο να μειώσει το μεσοσταθμικό της κέρδος, προς όφελος της κοινωνίας και ιδιαίτερα όσων δοκιμάζονται», δήλωσε χθες ο κ. Θεοδωρικάκος, με αφορμή την έναρξη του μέτρου εθελοντικής μείωσης τιμών.
Ενώ οι τιμές χονδρικής στις εισαγωγές μειώθηκαν σε πετρέλαιο και ρεύμα, στα τροφιμα αυξήθηκαν κατά 7,2% – πηγή: ΕΛΣΤΑΤ
Τι δείχνει πληθωρισμός χονδρικής στα τρόφιμα
Κατά τα άλλα, ο δείκτης τιμών χονδρικής των εισαγόμενων ειδών, σημείωσε ετήσια μείωση τον Αύγουστο, κατά -2,4% (έναντι μείωσης -4,3% μεταξύ 2024-2023).
Η μείωση οφείλεται πρωτίστως στην υποχώρηση των τιμών εισαγωγής πετρελαιοειδών (-12,2% σε οπτάνθρακα και προϊόντα διύλισης πετρελαίου, -9,6% σε αργό πετρέλαιο και φυσικό αέριο). Μειωμένες κατά 7,2% ήταν και οι τιμές εισαγωγής χονδρικής στο ρεύμα. Αντιθέτως σε οχήματα και καπνικά προϊόντα υπήρξαν ανατιμήσεις 1,7% και 5,2% αντίστοιχα. Οι ανατιμήσεις του 7,2% στα τρόφιμα είναι μακράν οι υψηλότερες.
