Όλοι γνωρίζουμε ότι οι πρωινοί τύποιείναι αυτοί που «πιάνουν το σκουλήκι» σύμφωνα με τη γνωστή βρετανική παροιμία. Η εργασιακή κουλτούρα φαίνεται να μην είναι και τόσο ιδανική όμως για τους ανθρώπους που έχουν το συνήθειο να κοιμούνται αργά τη νύχτα.
Πρόσφατες μελέτες επισημαίνουν τη δυσκολία να αλλάξουμε τον τύπο ύπνου που επιλέγουμε, συνδέοντάς τον ακόμη και με γενετικές συνιστώσες, ενώ άλλες συνδέουν τον τύπο ύπνου που προτιμά κανείς με το πόσο ψηλός μπορεί να είναι ο δείκτης ευφυΐας του.
Τι κάνει λοιπόν κάποιον «πρωινό» ή «βραδινό» τύπο;
Σύμφωνα με δημοσίευμα στον Guardian, δεν μπορεί κανείς να αλλάξει τον «τύπο» του, το αν είναι δηλαδή πρωινός ή βραδινός τύπος, καθώς η βέλτιστη ώρα ύπνου μας είναι προγραμματισμένη στο DNA μας. «Όλοι έχουμε ένα εσωτερικό βιολογικό ρολόι, ή κιρκαδικό ρυθμό, που ελέγχει πολλές φυσιολογικές λειτουργίες, όπως τα επίπεδα εγρήγορσης, τον ύπνο, τα επίπεδα ορμονών και την αρτηριακή πίεση», λέει η Kristen Knutson, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Northwestern University που ειδικεύεται στην έρευνα του ύπνου.
Ο «χρονότυπος» σου, εν τω μεταξύ, είναι η κιρκαδική σου προτίμηση: ο επιστημονικός τρόπος για να πεις αν είσαι πρωινός τύπος ή νυχτοπούλι. Κάποιος με πρωινό χρονότυπο θα βρει φυσικά πιο εύκολο να κοιμηθεί νωρίς από κάποιον με βραδινό χρονότυπο.
Αν και είναι δύσκολο να αλλάξετε ριζικά τον χρονοτύπο σας, αυτός μεταβάλλεται φυσιολογικά καθώς μεγαλώνετε, σύμφωνα με το δημοσίευμα στο βρετανικό μέσο. Αλλά τα βιολογικά ρολόγιακαθυστερούν με την έλευση της εφηβείας, λέει ο Knutson: οι έφηβοι «έχουν έναν πιο αργό χρονοτύπο. Στη συνέχεια, καθώς μεγαλώνουμε, ο χρονοτύπος μας τείνει να μετατοπίζεται όλο και πιο νωρίς. Όταν φτάνουμε στα 80 μας, είμαστε ένας πρώιμος τύπος».
Η γενετική συνιστώσα
Όλοι περνάμε από τον ίδιο κύκλο, αλλά από διαφορετικά σημεία εκκίνησης. «Στους νέους ενήλικες, οι τύποι πρωινών και βραδινών ατόμων μπορεί να διαφέρουνκατά περίπου τέσσερις ώρες στον τρόπο με τον οποίο το βιολογικό τους ρολόι επηρεάζει τη συμπεριφορά τους», λέει ο Hans Van Dongen, διευθυντής του Κέντρου Έρευνας Ύπνου και Απόδοσης στο Washington State University Health Sciences Spokane.
Δεν είναι απολύτως σίγουρο γιατί υπάρχουν αυτές οι διαφορές, αλλά, μαζί με πιθανές εξελικτικές αιτίες, πιθανώς υπάρχει και μια γενετική συνιστώσα. «Τα παιδιά που γεννιούνται από γονείς τύπου βραδινού είναι πιο πιθανό να είναι τύπου βραδινού, και το ίδιο ισχύει και για τους τύπους πρωινού», λέει ο Van Dongen.
Το να είσαι «νυχτοπούλι» σε κάνει εξυπνότερο και πιο δημιουργικό;
Σύμφωνα με μια μελέτη του 2007διαπιστώθηκε ότι «η βραδινή διάθεση συσχετίζεται με την ικανότητα εφαρμογής στρατηγικών αποκλίνουσας σκέψης σε οπτικό περιεχόμενο» – ένας επιστημονικός τρόπος για να πούμε «πιο δημιουργικός». Σε μια μελέτη του 2009 με τίτλο «Γιατί τα νυχτοπούλια είναι πιο έξυπνα», ο ψυχολόγος Satoshi Kanazawa συνέκρινε τις ώρες ύπνου 20.745 εφήβων με τα αποτελέσματα ενός τεστ νοημοσύνης. Διαπίστωσε ότι τα άτομα με υψηλότερη νοημοσύνη ήταν πιο πιθανό να είναι νυχτοπούλια και υπέθεσε ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι το να μένεις ξύπνιος μέχρι αργά είναι «εξελικτικά καινοτόμο».
Πιο πρόσφατα, ερευνητές του Imperial College London μελέτησαν δεδομένα από το Ηνωμένο Βασίλειο για περισσότερους από 26.000ανθρώπους που είχαν ολοκληρώσει διάφορα τεστ νοημοσύνης. Η μελέτη του 2024 διαπίστωσε ότι όσοι μένουν ξύπνιοι μέχρι αργά έχουν «ανώτερη γνωστική λειτουργία» σε σχέση με τους πρωινούς τύπους.
