Ο παγκόσμιος πληθυσμός εκτιμάται σήμερα γύρω στα 8,2 δισεκατομμύρια, ωστόσο νέα επιστημονική έρευνα αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο αυτός ο αριθμός να είναι σημαντικά μεγαλύτερος. Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου Aalto στη Φινλανδία, με επικεφαλής τον μεταδιδακτορικό ερευνητή Γιοσίας Λανγκ-Ρίτερ, οι αγροτικοί πληθυσμοί ενδέχεται να έχουν υποεκτιμηθεί έως και κατά 84% στα διεθνή στατιστικά δεδομένα.
Η ερευνητική ομάδα ανέλυσε 300 έργα κατασκευής φραγμάτων σε 35 χώρες, συγκρίνοντας τις τοπικές απογραφές πληθυσμού —που χρησιμοποιούνται για αποζημιώσεις— με τα παγκόσμια σύνολα των βάσεων δεδομένων WorldPop, LandScan και GHS-POP. Οι μετρήσεις, που κάλυψαν την περίοδο 1975–2010, αποκάλυψαν εντυπωσιακές αποκλίσεις μεταξύ των δύο πηγών.
Οι πληθυσμοί που αναγκάστηκαν να μετακινηθούν λόγω της δημιουργίας τεχνητών λιμνών απογράφονται με ακρίβεια, καθώς οι εταιρείες που αναλαμβάνουν τα έργα υποχρεούνται να αποζημιώσουν όσους επηρεάζονται. Έτσι, οι επιστήμονες διέθεταν αξιόπιστα τοπικά δεδομένα, ανεξάρτητα από διοικητικά όρια ή γραφειοκρατικούς περιορισμούς.
«Μας εξέπληξε το μέγεθος της διαφοράς μεταξύ των τοπικών μετρήσεων και των διεθνών δεδομένων» ανέφερε ο Λανγκ-Ρίτερ σε σχετική ανακοίνωση. «Οι δείκτες αυτοί χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες για τη χάραξη πολιτικής και επιστημονικές έρευνες, αλλά η ακρίβειά τους δεν έχει ποτέ αξιολογηθεί συστηματικά».
Κίνδυνος λανθασμένων πολιτικών αποφάσεων
Η πιθανή υποεκτίμηση των πληθυσμών της υπαίθρου μπορεί να έχει σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Οι εθνικές απογραφές καθορίζουν την κατανομή πόρων, κοινωνικών επιδομάτων και υποδομών. Αν οι αριθμοί στους οποίους βασίζονται είναι ελλιπείς, εκατομμύρια άνθρωποι σε αναπτυσσόμενες χώρες ενδέχεται να στερούνται βασικών υπηρεσιών.
Πολλές κυβερνήσεις, ιδίως στον αναπτυσσόμενο κόσμο, δυσκολεύονται να πραγματοποιήσουν ακριβείς απογραφές λόγω περιορισμένων πόρων ή δύσβατης γεωγραφίας, γεγονός που επιδεινώνει το πρόβλημα.
Επιφυλάξεις από την επιστημονική κοινότητα
Η μελέτη της φινλανδικής ομάδας δεν έγινε ομόφωνα δεκτή. Ο Στιούαρτ Γκίτελ-Μπάστεν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας του Χονγκ Κονγκ, δήλωσε στο περιοδικό New Scientist ότι, αν και είναι αναγκαία η καλύτερη καταγραφή των αγροτικών πληθυσμών, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πως ο πλανήτης φιλοξενεί «μερικά δισεκατομμύρια» περισσότερους ανθρώπους απ’ ό,τι πιστεύουμε.
«Αν πράγματι τα μεγέθη αυτά είναι τόσο λανθασμένα, πρόκειται για ανακάλυψη που θα ανέτρεπε δεκαετίες ερευνών και χιλιάδες δημοσιευμένα σύνολα δεδομένων», πρόσθεσε ο Γκίτελ-Μπάστεν.
Το ερώτημα, λοιπόν, παραμένει ανοιχτό: έχουμε μετρήσει σωστά τον εαυτό μας; Ίσως η απάντηση να κρύβεται στις απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές του πλανήτη, εκεί όπου η στατιστική —όπως φαίνεται— δυσκολεύεται να φτάσει.
