Το μέλλον που διαγράφεται στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας δεν παραπέμπει σε δύο χώρες που υπερβαίνουν τις διαφορές τους, αλλά σε δύο αδιάλλακτους γίγαντες που ο εμπορικός πόλεμος φαίνεται να τις καταπίνει.
Ενώ ήδη ακυρώθηκε η συνάντηση Ντόναλντ Τραμπ και Βλαντιμίρ Πούτιν με σημαντικά παρεπόμενα, ενδεχομένως να έχει την ίδια μοίρα και η επικείμενη του Αμερικανού ηγέτη με τον Κινέζο ομόλογό του Σι Τζινπίνγκ την επόμενη εβδομάδα στη Νότια Κορέα. Γιατί όμως υπάρχει αυτό το σενάριο; Ο εμπορικός πόλεμος δίνει την απάντηση.
Σύμφωνα με ανάλυση του Economist οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις είναι πολύ τεταμένες εδώ και εβδομάδες, καθώς η μία επιτίθεται στην άλλη.
Η Αμερική έχει σφίξει τους περιορισμούς στις εξαγωγές τεχνολογίας και απείλησε με υψηλότερους δασμούς και η Κίνα απάντησε με κυρώσεις και περιορισμούς στις σπάνιες γαίες.
Ενώ όμως ο Λευκός Οίκος έχει την βαθιά πεποίθηση ότι η Αμερική έχει το πάνω χέρι σε αυτή τη δοκιμασία νεύρων και αντοχής στον πόνο, με τον υπουργό Οικονομικών Σκοτ Μπέσσεντ να λέει ότι η Κίνα είναι «αδύναμη» για τον Economist η πραγματικότητα είναι διαφορετική.
«Η Κίνα κερδίζει τον εμπορικό πόλεμο. Έχει μάθει να κλιμακώνει και να ανταποδίδει εξίσου αποτελεσματικά με την Αμερική. Και πειραματίζεται με τους δικούς της εξωεδαφικούς εμπορικούς κανόνες, αλλάζοντας έτσι την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας» αναφέρει η βρετανική εφημερίδα.
Υπενθυμίζεται ότι η πολιτική του Τραμπ για το εμπόριο με την Κίνα ήταν ξεκάθαρη εξαρχής. Θα ενέτεινε την εκστρατεία πίεσης που ξεκίνησε στην πρώτη του θητεία, με περισσότερους δασμούς, ελέγχους στο εμπόριο υψηλής τεχνολογίας και χρήση κυρώσεων. Στόχος ήταν να κουτσουρέψει τον κινεζικό βιομηχανικό «οδοστρωτήρα», να αποσπάσει χρηματοοικονομικές και εμπορικές παραχωρήσεις και να επιβραδύνει την τεχνολογική ανάπτυξη της Κίνας.
Κόντρα σε αυτούς του πόθους όμως, ο Economist βλέπει πως έξι μήνες μετά η Κίνα αναπνέει πιο άνετα από την Αμερική, για τρεις λόγους.
Φταίει το TACO
Πρώτον, αποδείχθηκε ικανή να αντέξει τον αμερικανικό εξαναγκασμό και επιδέξια στο να αντεπιτίθεται, πετυχαίνοντας αυτό που στην ορολογία λέγεται «κυριαρχία κλιμάκωσης». Ορισμένοι επικριτές του κ. Τραμπ το αποδίδουν στο TACO (Trump Always Chickens Out—ο Τραμπ πάντα κάνει πίσω).
Αντανακλά επίσης την υποκείμενη ισχύ, προετοιμασία και δεξιότητα της Κίνας. Οι «δασμοί της Ημέρας Απελευθέρωσης» που επέβαλε ο Τραμπ στην Κίνα τον Απρίλιο αντιστράφηκαν μετά την πτώση της Γουόλ Στριτ.
Πρόσφατα, αφού η Κίνα επέβαλε περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας, ο Τραμπ απείλησε με δασμούς 100%, για να κάνει και πάλι πίσω.
Οι απειλές του να σακατέψει την Κίνα μέσω ενός σχεδόν καθολικού εμπάργκο δεν είναι αξιόπιστες, επειδή κάτι τέτοιο θα έβλαπτε και την Αμερική. Όσοι ισχυρίζονται ότι η Κίνα βρίσκεται σε κρίση, λέει χαρακτηριστικό η βρετανική ανάλυση, ας σημειώσουν ότι φέτος το χρηματιστήριό της έχει ανέβει κατά 34% σε όρους δολαρίου, διπλάσια άνοδος από εκείνη του δείκτη S&P 500.
Η Κίνα έχει μάθει να ανταποδίδει με δεξιοτεχνία. Μετά την αμερικανική επιβολή επιβάρυνσης στα κινεζικά πλοία εμπορευματοκιβωτίων που καταπλέουν σε αμερικανικά λιμάνια, απάντησε με δικά της λιμενικά τέλη.
Η Κίνα απείλησε με έρευνες για να πιέσει αμερικανικές εταιρείες όπως οι DuPont, Google, Nvidia και Qualcomm. Η άρνησή της να αγοράζει αμερικανική σόγια -μια αγορά 12 δισ. δολαρίων για αγρότες του μεσοδυτικού πέρυσι και το μεγαλύτερο αμερικανικό εξαγώγιμο προϊόν προς την Κίνα- πλήττει οικονομικά τους εκλογείς του Τραμπ.
Μπορεί να έχει αδύναμα σημεία το Πεκίνο όπως οι κινητήρες αεροσκαφών, ωστόσο, ο Σι έχει πιέσει σκληρά ώστε να απαλλαγούν οι κινεζικές αλυσίδες εφοδιασμού από ξένες εισροές, ενώ καθιστά τη χώρα απαραίτητη στις αλυσίδες εφοδιασμού των άλλων.
Στα χαρτιά ο Τραμπ θα μπορούσε να ανεβάσει κι άλλο τον πήχη, κόβοντας την πρόσβαση της Κίνας στο τραπεζικό σύστημα του δολαρίου, αλλά κατά τον Economist, δεν θα το κάνει καθώς η αναταραχή στις χρηματοπιστωτικές αγορές που θα ακολουθούσε θα έπληττε βαριά τις ΗΠΑ.
Ξαναγράφει τους εμπορικούς κανόνες
Δεύτερον, η Κίνα αναπτύσσει ένα νέο σύνολο παγκόσμιων εμπορικών κανόνων. Θέλει να οικοδομήσει ένα κινεζοκεντρικό σύστημα πάνω στα ερείπια της παλιάς φιλελεύθερης εμπορικής τάξης, που θα ανταγωνιστεί την «αυτοκρατορία δασμών» του Τραμπ.
Ήδη η Κίνα έχει μετατοπίσει τη γεωγραφία του εμπορίου της: στο 12μηνο έως τον Σεπτέμβριο οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν πάνω από 8%, παρότι εκείνες προς τις ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 27%. Οι κινεζικές απειλές να περιορίσει τις εξαγωγές σπάνιων γαιών προκαλούν φόβο επειδή κυριαρχεί στην αγορά και θα μπορούσε να παραλύσει τις δυτικές βιομηχανικές εφοδιαστικές αλυσίδες.
Είναι όμως αξιοσημείωτες και για έναν ακόμη λόγο: δείχνουν την Κίνα να προσπαθεί να επιβάλει ένα σύστημα παγκόσμιας αδειοδότησης. Αυτό είναι μια σκληρότερη εκδοχή του βιβλίου κανόνων που έχουν χρησιμοποιήσει οι ΗΠΑ για να ελέγχει τη βιομηχανία ημιαγωγών. Αναμένονται περισσότερα παραδείγματα της Κίνας να ξαναγραφούν οι κανόνες του εμπορίου, εκμεταλλευόμενη τη θέση της ως προηγμένης βιομηχανικής δύναμης και ως του μεγαλύτερου εμπορικού εταίρου για περίπου 70 χώρες.
Ο Σι επιβεβαιώθηκε
Τρίτον, η Κίνα έχει καταστήσει τον Σι και το Κομμουνιστικό Κόμμα ισχυρότερους, όχι πιο αδύναμους. Οι ξένοι επισημαίνουν τα τεράστια προβλήματα της Κίνας, περιλαμβανομένης της χαοτικής αγοράς ακινήτων, των διστακτικών καταναλωτών, των φοβισμένων επιχειρηματιών και της υπερβάλλουσας παραγωγικής ικανότητας και κακής κατανομής κεφαλαίου που δημιουργεί η βιομηχανική της πολιτική.
Όμως για πολλούς Κινέζους ο εκφοβισμός του Τραμπ έχει δικαιώσει το δωδεκαετές σχέδιο του Σι να προετοιμάσει την Κίνα για έναν εχθρικό κόσμο, μετατρέποντάς την σε τεχνο-βιομηχανική υπερδύναμη. Αυτή την εβδομάδα η ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος συνεδρίασε για να συζητήσει ένα νέο πενταετές σχέδιο. Αναμένεται να διπλασιάσει την τεχνο-εθνικιστική προσέγγιση του Σι.
