Το νέο κληρονομικό πλαίσιο καθορίζει διαδικασίες και προθεσμίες για αποδοχή ή αποποίηση κληρονομιών, με στόχο διαφάνεια και προστασία δικαιωμάτων. Kάποιες ημερομηνίες είναι καθοριστικές και πρέπει να τις γνωρίζει κάθε κληρονόμος.
Δημοσίευση και αποποίηση κληρονομιάς
Η διαδικασία ξεκινά με τη δημοσίευση της διαθήκης από συμβολαιογράφο ή αρμόδιο δικαστήριο. Από τη στιγμή αυτή, οι κληρονόμοι μπορούν να λάβουν γνώση του περιεχομένου και να αποφασίσουν για αποδοχή ή αποποίηση.
Οι κληρονόμοι διαθέτουν προθεσμία τεσσάρων μηνών για αποποίηση της κληρονομιάς, ή δώδεκα μηνών αν ο θανών κατοικούσε στο εξωτερικό. Η σιωπή θεωρείται αποδοχή, ενώ η αποποίηση πραγματοποιείται με υπεύθυνη δήλωση στο Ειρηνοδικείο.
Αποδοχή και φορολογικές υποχρεώσεις
Η αποδοχή της κληρονομιάς γίνεται ενώπιον συμβολαιογράφου. Όταν περιλαμβάνονται ακίνητα, απαιτείται καταχώριση στο Κτηματολόγιο. Με την αποδοχή, ο κληρονόμος αναλαμβάνει και τα πιθανά χρέη του αποθανόντος.
Για προστασία από κληρονομικά χρέη, υπάρχει η δυνατότητα αποδοχής «με το ευεργέτημα της απογραφής», ώστε ο κληρονόμος να ευθύνεται μόνο μέχρι το ύψος της περιουσίας που λαμβάνει. Η απογραφή πρέπει να ξεκινήσει εντός τριών μηνών από την αποδοχή.
Η δήλωση φόρου κληρονομιάς υποβάλλεται εντός έξι μηνών από τον θάνατο ή δώδεκα αν ο κληρονομούμενος κατοικούσε στο εξωτερικό. Η καθυστέρηση επιφέρει πρόστιμα και προσαυξήσεις, ενώ ο φόρος μπορεί να καταβληθεί σε δώδεκα δόσεις ή εφάπαξ με έκπτωση, μέσω τραπεζών ή ηλεκτρονικά στο myAADE.
Διαχείριση οφειλών και περιουσίας
Οι κληρονόμοι οφείλουν να ενημερωθούν για τυχόν δάνεια ή υποχρεώσεις του θανόντος. Εντός τριών μηνών από την αποδοχή μπορούν να αιτηθούν ρύθμιση ή διαγραφή οφειλών σε περίπτωση υπερχρέωσης.
Μετά την αποδοχή, κάθε ακίνητο που περιλαμβάνεται στην κληρονομιά πρέπει να δηλωθεί στο Κτηματολόγιο εντός έξι μηνών, ώστε να ολοκληρωθεί η μεταβίβαση κυριότητας.
Παράλληλα, όσοι έχουν οικονομικές απαιτήσεις από τον αποθανόντα οφείλουν να τις αναγγείλουν μέσα σε ένα έτος από τον θάνατο, διαφορετικά χάνουν το σχετικό δικαίωμα.
Η εκκαθάριση της περιουσίας, δηλαδή η τακτοποίηση όλων των στοιχείων και υποχρεώσεων, πρέπει να ολοκληρωθεί εντός δώδεκα μηνών από την αποδοχή της κληρονομιάς.
Τροποποιήσεις διαθήκης και ψηφιακή εποχή
Ο διαθέτης μπορεί να τροποποιήσει ή να ανακαλέσει τη διαθήκη του οποιαδήποτε στιγμή. Η ανάκληση προηγούμενης διαθήκης ισχύει μόνο μετά τη δημοσίευση της νέας.
Η διαδικασία ολοκληρώνεται με την οριστική καταχώριση των περιουσιακών στοιχείων και την έκδοση πιστοποιητικού πληρωμής φόρου. Από εκείνη τη στιγμή ο κληρονόμος αποκτά πλήρη δικαιώματα επί της περιουσίας.
Από το 2025, τίθεται σε λειτουργία η νέα ψηφιακή πλατφόρμα δημοσίευσης διαθηκών. Μέσω αυτής, συμβολαιογράφοι και δικαστήρια θα μπορούν να δημοσιεύουν και να αναζητούν ηλεκτρονικά κάθε διαθήκη, με πρόσβαση μέσω TAXISnet. Το σύστημα αυτό αναμένεται να περιορίσει καθυστερήσεις, να μειώσει λάθη και να ενισχύσει τη διαφάνεια.
