28η Οκτωβρίου 1940 – Το «Όχι» που έγινε σύμβολο ελευθερίας
Ήταν πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940, όταν από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθηνών ακούστηκε το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν:
«Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουν από της 05.30 ώρας της σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της Ελληνοαλβανικής Μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του Πατρίου εδάφους.»
Κάτω από αντίξοες συνθήκες, οι Έλληνες στρατιώτες υπερασπίστηκαν την πατρίδα «υπέρ βωμών και εστιών», αντιμετωπίζοντας με θάρρος και αυταπάρνηση έναν υπέρτερο αντίπαλο. Όχι μόνο πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση, αλλά κατάφεραν να τον αναγκάσουν σε άτακτη υποχώρηση, καταρρίπτοντας το γόητρο των Δυνάμεων του Άξονα.
Η Ελλάδα πέτυχε την πρώτη νίκη των Συμμάχων κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, γεγονός που ανύψωσε το ηθικό των σκλαβωμένων λαών της Ευρώπης και θεωρείται από πολλούς ιστορικούς καθοριστικό για την έκβαση του πολέμου.
Το ιστορικό “ΟΧΙ”
Ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου, στις 3:00 π.μ., ο Ιταλός πρέσβης Εμανουέλε Γκράτσι επισκέφθηκε τον πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά στο σπίτι του στην Κηφισιά, για να του επιδώσει πολεμικό τελεσίγραφο.
Η Ιταλία απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση στρατευμάτων από την Ελληνοαλβανική μεθόριο και την κατάληψη στρατηγικών σημείων της χώρας.
Ο Μεταξάς, διαβάζοντας το τελεσίγραφο, απάντησε ψύχραιμα και αποφασιστικά:
«Alors, c’est la guerre!»
(«Λοιπόν, έχουμε πόλεμο»).
Λίγες ώρες αργότερα, στις 5:30 το πρωί, ξεκίνησε η ιταλική εισβολή στην Ήπειρο. Η φράση «ΟΧΙ», που δεν ειπώθηκε κυριολεκτικά αλλά αποτυπώθηκε στο πνεύμα της απάντησης, έγινε τίτλος στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και σύμβολο της ελληνικής ανδρείας.
Το Έπος του ’40 – Από τη μάχη στην επέτειο
Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο που επέλεξε να γιορτάζει την είσοδό της στον πόλεμο, και όχι τη λήξη του, τιμώντας έτσι το θάρρος και την αξιοπρέπεια των προγόνων μας.
Ο εορτασμός της 28ης Οκτωβρίου ξεκίνησε ήδη το 1941, εν μέσω της Κατοχής. Στην Αθήνα, φοιτητές και καθηγητές του Πανεπιστημίου οργάνωσαν ομιλίες και εκδηλώσεις μνήμης, με εξέχουσα τη συμμετοχή του Κωνσταντίνου Τσάτσου, ο οποίος απολύθηκε επειδή αρνήθηκε να διδάξει εκείνη την ημέρα.
Έκτοτε, η επέτειος καθιερώθηκε ανεπίσημα με τελετές και καταθέσεις στεφάνων στα μνημεία των ηρώων. Το 1942, οι εκδηλώσεις εξαπλώθηκαν και σε άλλες πόλεις, παρά την παρουσία των κατοχικών δυνάμεων.
Σήμερα, η Θεσσαλονίκη φιλοξενεί τις επίσημες εορταστικές εκδηλώσεις, οι οποίες συμπίπτουν με τον εορτασμό του Αγίου Δημητρίου και την απελευθέρωση της πόλης το 1912.
Το μήνυμα της επετείου
Η 28η Οκτωβρίου υπενθυμίζει ότι η ελευθερία και η αξιοπρέπεια δεν χαρίζονται, αλλά κατακτώνται.
Οι ήρωες του ’40, με την αποφασιστικότητά τους, δίδαξαν σε όλο τον κόσμο πως «το δίκαιο του αγώνα» είναι ανίκητο.
«Η εθνική επέτειος της 28ης Οκτωβρίου 1940 έχει ιδιαίτερη αξία για τη Χώρα μας, υπενθυμίζοντας την αντίσταση της πατρίδας μας ενάντια στον φασισμό και τον ναζισμό και τους αγώνες των λαών για τη δημοκρατία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.»
— Υπουργείο Εσωτερικών, Εγκύκλιος 13/10/2020
