Περισσότερο από το ένα τρίτο των κατοίκων του Τουβαλού έχει υποβάλει αίτημα κλιματικής βίζας. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, οι κλιματικοί μετανάστες ίσως ξεπεράσουν το ένα δισεκατομμύριο έως το 2050.
Οι πρώτοι από τους κλιματικούς μετανάστες που εγκαταλείπουν το Τουβαλού, μια σειρά από θαλασσοδαρμένες ατόλες καταμεσής του Ειρηνικού, φτάνουν τις τελευταίες ημέρες στην Αυστραλία, μια σκηνή από το μέλλον του πλανήτη καθώς εκατοντάδες εκατομμύρια άτομα προβλέπεται ότι θα εκτοπιστούν από τις χώρες τους τις επόμενες δεκαετίες.
Με τη νησιωτική χώρα να χάνεται στα κύματα λόγω της ανόδου της στάθμης των ωκεανών, περισσότερο από το ένα τρίτο των 11.000 κατοίκων του Τουβαλού έχει υποβάλει αίτημα σε πρόγραμμα κλιματικής βίζας προκειμένου να μεταναστεύσει στην Αυστραλία, στο πλαίσιο συμφωνίας που υπεγράφη το 2023.
Η Αυστραλία συμφώνησε να υποδέχεται έως 280 άτομα το χρόνο, το όριο που τέθηκε προκειμένου να αποφευχθεί το brain drain για το Τουβαλού. Η συμφωνία προσφέρει στους κλιματικούς μετανάστες τα ίδια προνόμια παιδείας και περίθαλψης που ισχύουν για τους Αυστραλούς. Υπηρεσίες στήριξης δημιουργούνται για τις οικογένειες που θα εγκατασταθούνβ στη Μελβούρνη, την Αγελάδα και το Κουίνσλαντ.
Σε αυτή τη βαθιά χριστιανική και με στενούς δεσμούς κοινότητα, κάποιοι κάτοικοι φοβούνται πως ο εκτοπισμός τους θα σημάνει και το τέλος της κουλτούρας τους.
Ένας από τους πρώτους μετανάστες είναι ο Μανιπούα Πουαφολάου που έφτασε στην Αυστραλία πριν από δύο εβδομάδες. Πάστορας μιας από τις μεγαλύτερες εκκλησίες του Τουβαλού, θέλει να διατηρήσει την πνευματική ζωή της χώρας του στο Ναρακούρτι της Νότιας Αυστραλίας.
Στο στενότερο σημείο του, το κύριο νησί του Φουναφούτι έχει πλάτος μόλις 20 μέτρα (Reuters)
«Για όσους μεταναστεύουν στην Αυστραλία, το θέμα δεν είναι μόνο η σωματική και οικονομική ευημερία τους αλλά και η πνευματική καθοδήγηση» δήλωσε σε βίντεο που δημοσιοποίησε το αυστραλιανό υπουργείο Εξωτερικών.
Μεταξύ των πρώτων κατοίκων που επιλέχθηκαν για το πρόγραμμα είναι επίσης η Κιτάι Χαουλάοπι, η πρώτη γυναίκα οδηγός στο Τουβαλού, και η οδοντίατρος Μασίνα Ματόλου με τον σύζυγο και τα τρία παιδιά της.
Χώρα που χάνεται
Σύμφωνα με έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, περίπου 250 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί λόγω καταστροφών που συνδέονται με το κλίμα μόνο την τελευταία δεκαετία.
Σε μια ευρύτερη πρόβλεψη του ΟΗΕ, έως και 1,2 δισεκατομμύρια άτομα θα μπορούσαν να εκτοπιστούν λόγω κλιματικής έως το 2050 στο χειρότερο σενάριο. Οι περισσότεροι θα μετακινηθούν σε ασφαλέστερες χώρες εντός των χωρών τους, όμως η διασυνοριακή μετανάστευση προβλέπεται να αυξηθεί καθώς οι κλιματικές συνθήκες επιδεινώνονται.
Η θάλασσα γύρω από το Τουβαλού, το οποίο έχει μέσο υψόμετρο μόλις δύο μέτρων, έχει ανέβει κατά 15 εκατοστά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, μιάμιση φορά ο παγκόσμιος μέσος όρος.
Μέχρι το 2050, εκτιμούν ερευνητές της NASA, η στάθμη γύρω από Τουβαλού θα έχει αυξηθεί κατά τουλάχιστον ένα μέτρο και οι πλημμυρίδες θα καλύπτουν το μισό Φουναφούτι, την κύρια ατόλη όπου ζει το 60% των κατοίκων, μια λωρίδα ξηράς που σε κάποια σημεία έχει πλάτος μόλις 20 μέτρων.
Στο χειρότερο σενάριο, η άνοδος θα φτάσει τα δύο μέτρα, κάτι που σημαίνει ότι το 90% του Φουναφούτι θα χαθεί στα κύματα.
Οι διαβρωμένες ακτές του Φουναφούτι καλύπτονται από σκελετούς κοραλλιών (Reuters)
Η ζωή των ντόπιων έχει ήδη αλλάξει, καθώς η θάλασσα έχει διεισδύσει στα υπόγεια ύδατα. Οι κάτοικοι μαζεύουν το βρόχινο νερό και καλλιεργούν λαχανικά σε ανυψωμένα παρτέρια.
Για πολλούς, η μετανάστευση μοιάζει πλέον η μόνη διέξοδος. Παρόλα αυτά, η κυβέρνηση καταβάλλει προσπάθεια καθιέρωσης νομικής βάσης ώστε να διασφαλιστεί η συνέχιση της ύπαρξης του Τουβαλού ως κυρίαρχου κράτους ακόμα και αφού χαθεί στα κύματα.
Το Τουβαλού επιδιώκει τροποποίηση του Δικαίου της Θάλασσας ώστε να διατηρήσει τον έλεγχο μιας απέραντης θαλάσσιας ζώνης με επικερδή αλιευτικά δικαιώματα.
Μια άλλη βασική προϋπόθεση για την αναγνώριση κρατών είναι η ύπαρξη ξηράς, ένας όρος που το Τουβαλού θέλει να καταργήσει από το Δίκαιο της Θάλασσας.
Αυτό θα μπορούσε να γίνει είτε με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας είτε με ψήφισμα του ΟΗΕ.
Η χερσαία έκταση του Τουβαλού είναι μόλις 26 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Επειδή όμως οι εννέα ατόλες του βρίσκονται διάσπαρτες σε ένα μεγάλο αρχιπέλαγος, η αποκλειστική οικονομική ζώη του φτάνει τα 900.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, σχεδόν επτά φορές η έκταση της Ελλάδας.
