Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ένα νέο, ιδιαίτερα φιλόδοξο πακέτο μέτρων με στόχο τη δημιουργία ενός «Στρατιωτικού Σένγκεν» και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας. Το πρόγραμμα για τη στρατιωτική κινητικότητα, σε συνδυασμό με τον οδικό χάρτη μετασχηματισμού της αμυντικής παραγωγής, θεωρούνται καθοριστικά βήματα για την αντιμετώπιση των ολοένα αυξανόμενων απειλών ασφαλείας που αντιμετωπίζει η Ευρώπη απειλές που εντάθηκαν σημαντικά μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Η Επιτροπή στοχεύει επίσης στην ενίσχυση της ανατρεπτικής καινοτομίας στον στρατιωτικό τομέα και στην ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας της Ευρώπης με έναν χάρτη πορείας για τον μετασχηματισμό της αμυντικής βιομηχανίας της ΕΕ .
Ενεργοποίηση κίνησης σε κλίμακα και ταχύτητα
Δημιουργώντας έναν χώρο στρατιωτικής κινητικότητας σε ολόκληρη την ΕΕ έως το 2027, το πακέτο στρατιωτικής κινητικότητας φέρνει την ΕΕ ένα βήμα πιο κοντά σε έναν «Στρατιωτικό Σένγκεν».
Θα καταστήσει την μετακίνηση στρατευμάτων και στρατιωτικού εξοπλισμού σε όλη την Ευρώπη ταχύτερη, ασφαλέστερη και πιο συντονισμένη μέσω:
Άρση των κανονιστικών εμποδίων: εισάγει τους πρώτους εναρμονισμένους κανόνες σε επίπεδο ΕΕ για τη στρατιωτική κινητικότητα και ορίζει σαφείς κανόνες και διαδικασίες για τις διασυνοριακές στρατιωτικές μετακινήσεις, με μέγιστο χρόνο επεξεργασίας τριών ημερών και απλουστευμένες τελωνειακές διατυπώσεις.
Δημιουργία πλαισίου έκτακτης ανάγκης : ένα νέο Ευρωπαϊκό Σύστημα Ενισχυμένης Αντίδρασης Στρατιωτικής Κινητικότητας (EMERS) για ταχείες διαδικασίες και προτεραιότητα στην πρόσβαση σε υποδομές, υποστηρίζοντας τις ένοπλες δυνάμεις που δρουν στο πλαίσιο της ΕΕ ή του ΝΑΤΟ.
Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών μεταφορών: αναβάθμιση βασικών διαδρόμων στρατιωτικής κινητικότητας της ΕΕ σε πρότυπα διπλής χρήσης και προστασία των στρατηγικών υποδομών με μια νέα εργαλειοθήκη ανθεκτικότητας. Οι στοχευμένες επενδύσεις θα ενισχύσουν την κυβερνοασφάλεια, την ενεργειακή ασφάλεια και την ετοιμότητα τόσο σε συνθήκες ειρήνης όσο και σε περιόδους κρίσης.
Συγκέντρωση και κοινή χρήση δυνατοτήτων: ενισχύει την ετοιμότητα, την αλληλεγγύη και τη διαθεσιμότητα δυνατοτήτων στρατιωτικής κινητικότητας για τα κράτη μέλη με την εισαγωγή μιας Ομάδας Αλληλεγγύης και τη δυνατότητα δημιουργίας ενός Ψηφιακού Συστήματος Πληροφοριών Στρατιωτικής Κινητικότητας.
Ενίσχυση της διακυβέρνησης και του συντονισμού: Μια νέα Ομάδα Μεταφορών Στρατιωτικής Κινητικότητας και μια ενισχυμένη Επιτροπή του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών TEN-T θα καθοδηγούν την εφαρμογή και θα παρακολουθούν την ετοιμότητα, με την υποστήριξη των Εθνικών Συντονιστών Διασυνοριακών Στρατιωτικών Μεταφορών σε κάθε κράτος μέλος.
Απελευθέρωση πρωτοποριακής καινοτομίας για την αμυντική ετοιμότητα
Ο «Χάρτης Πορείας για τον Μετασχηματισμό της Αμυντικής Βιομηχανίας της ΕΕ: Απελευθέρωση της Ανατρεπτικής Καινοτομίας για την Αμυντική Ετοιμότητα» σχεδιάζει να επιταχύνει τον εκσυγχρονισμό της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και να υποστηρίξει τους αναδυόμενους αμυντικούς παράγοντες.
Στόχος του είναι να φέρει σε επαφή τις κοινότητες βαθιάς τεχνολογίας και άμυνας, να επιταχύνει τη χρήση προηγμένων τεχνολογιών σε στρατιωτικές δυνατότητες και να ενισχύσει την παραγωγική ικανότητα της Ευρώπης μέσω της καινοτομίας.
Για να επιτευχθεί αυτό, εστιάζει σε τέσσερις προτεραιότητες: την υποστήριξη των επενδύσεων σε αμυντικές εταιρείες, την επιτάχυνση της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών, την επέκταση της πρόσβασης σε αμυντικές δυνατότητες και την ενίσχυση των δεξιοτήτων που απαιτούνται για τη διατήρηση του τεχνολογικού πλεονεκτήματος της Ευρώπης.
Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει δείξει πόσο γρήγορα εξελίσσονται οι αμυντικές τεχνολογίες. Καινοτομίες όπως η Tεχνητή Nοημοσύνη, τα κβαντικά συστήματα, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οι διαστημικές τεχνολογίες αναδιαμορφώνουν το πεδίο της μάχης. Νέοι αμυντικοί παράγοντες, από νεοσύστατες επιχειρήσεις αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη αναπτύσσει και παράγει τις στρατιωτικές της δυνατότητες.
Η Ευρώπη πρέπει να μάθει από την εμπειρία της Ουκρανίας, να ενισχύσει την ανθεκτικότητά της και να οικοδομήσει ένα νέο αμυντικό οικοσύστημα που θα ενώνει τους ηγέτες της βιομηχανίας, τους νέους καινοτόμους και την τεχνολογική κοινότητα για την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη παροχή δυνατοτήτων.
Επόμενα βήματα
Η Επιτροπή θα υποβάλει τον νέο κανονισμό για τη στρατιωτική κινητικότητα στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προς έγκριση σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία.
Η Επιτροπή θα ξεκινήσει αμέσως την εφαρμογή των προτεινόμενων δράσεων του Χάρτη Πορείας για την έναρξη του μετασχηματισμού του ευρωπαϊκού βιομηχανικού οικοσυστήματος στον τομέα της άμυνας και την ανάπτυξή του.
Υπενθυμίζεται ότι, τον Μάρτιο του 2025, η Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής Κάγια Κάλας, υπέβαλαν τη Λευκή Βίβλο για την Ευρωπαϊκή Άμυνα – Ετοιμότητα 2030 , η οποία συμπληρώθηκε από το Σχέδιο/Ετοιμότητα ReArm Europe 2030 της Επιτροπής , ένα φιλόδοξο πακέτο για την άμυνα που παρέχει χρηματοδοτικά μέσα στα κράτη μέλη της ΕΕ για να προωθήσουν μια αύξηση των επενδύσεων σε αμυντικές δυνατότητες.
Το πακέτο στρατιωτικής κινητικότητας και ο Χάρτης Πορείας για τον Μετασχηματισμό της Αμυντικής Βιομηχανίας της ΕΕ επισημάνθηκαν ως βασικοί τομείς προτεραιότητας στη Λευκή Βίβλο και στον Χάρτη Πορείας για την Αμυντική Ετοιμότητα 2030 .
Το πακέτο στρατιωτικής κινητικότητας για το 2025 βασίζεται επίσης στα διδάγματα που αντλήθηκαν από το αναθεωρημένο Σχέδιο Δράσης 2.0 και τη Δέσμευση Στρατιωτικής Κινητικότητας του 2024. Έχει αναπτυχθεί σε στενό συντονισμό με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (ΕΟΑ), διασφαλίζοντας τη συνοχή με τα πρότυπα και τις διαδικασίες του ΝΑΤΟ.
Το κόστος υλοποίησης του σχεδίου υπολογίζεται στα 100 δισ. ευρώ, την ώρα που ο τρέχων προϋπολογισμός της ΕΕ για τη στρατιωτική κινητικότητα έως το 2027 ανέρχεται μόλις σε 1,7 δισ. ευρώ ένα ποσό που ο αρμόδιος επίτροπος δεν δίστασε να χαρακτηρίσει «σταγόνα στον ωκεανό». Για τον επόμενο επταετή προϋπολογισμό, που ξεκινά το 2028, προτείνεται χρηματοδότηση κοντά στα 18 δισ. ευρώ αν και δεκαπλάσια, θεωρείται ακόμη ανεπαρκής για τις πραγματικές ανάγκες του εγχειρήματος.
Ο Επίτροπος Άμυνας και Διαστήματος Άντριους Κουμπίλιους, έχει υπογραμμίσει ότι «στέρεα υλικοτεχνικά δίκτυα κάνουν τη διαφορά μεταξύ νίκης και ήττας σε πολέμους».
Ο Απόστολος Τζιτζικώστας τόνισε πως: «η Ευρώπη δεν προετοιμάζεται για πόλεμο, παρά για τη διαφύλαξη της ειρήνης». Και, απαντώντας σε δημοσιογραφική ερώτηση, διευκρίνισε ότι οι σημερινές προτάσεις της Κομισιόν «αφορούν μόνο τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ». Με τη δημιουργία του «Στρατιωτικού Σένγκεν» και την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας, η ΕΕ στοχεύει να διασφαλίσει ότι η πολιτική απόφαση για την υπεράσπιση του εδάφους της μπορεί να συμβαδίζει με την επιχειρησιακή ικανότητα να το πράξει.
