Oι νέοι εργαζόμενοι της Generation Z βιώνουν μια παράταση της εξάρτησης από την οικογένεια που δεν είναι επιλογή αλλά αναγκαιότητα
Mορφωμένοι αλλά επισφαλείς, που εργάζονται με χαμηλούς μισθούς και περιορισμένες προοπτικές είναι οι νέοι και νέες της γενιάς που είναι γνωστή ως Generation Z, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ (ΙΝΕ ΓΣΕΕ), τα ευρήματα της οποίας αναδεικνύουν την αδυναμία της ελληνικής αγοράς εργασίας να αξιοποιήσει και να συγκρατήσει το δυναμικό της γενιάς αυτής.
Oι 7 στους 10 νέους δηλώνουν ότι με το εισόδημά τους δεν μπορούν να ικανοποιήσουν βασικές ανάγκες τους, ενώ περίπου ένας στους δύο ζει ακόμα με την οικογένειά του λόγω αδυναμίας στην οικονομική αυτονομία.
Οικονομική εξάρτηση και αδυναμία αυτονομίας
Σύμφωνα με την έρευνα του ΙΝΕ ΓΣΕΕ μόλις το 20% των νέων εργαζόμενων ζουν μόνοι τους. Το 45% των νέων εξακολουθεί να ζει με την οικογένειά του (το ποσοστό αυτό γι’ αυτούς που εργάζονται με μερική απασχόληση ανεβαίνει στο 65%) και το 30% με φίλο ή σύντροφο. Μόλις το 30% συμβάλλει οικονομικά στο ενοίκιο ή στα έξοδα στέγασης.
Η Generation Z εισάγει ένα νέο αξιακό παράδειγμα εργασίας. Προτάσσει την αυθεντικότητα, τη δημιουργικότητα και τη συναισθηματική ισορροπία
Επίσης, το 70% δηλώνει ότι τα εισοδήματά του δεν επαρκούν για τις βασικές ανάγκες και το 62% αναγνωρίζει οικονομική εξάρτηση από τους γονείς.
Πρόκειται για μια γενιά που εργάζεται χωρίς να μπορεί να ζήσει ανεξάρτητα, εγκλωβισμένη ανάμεσα στην απασχόληση και στην προσπάθεια αυτονόμησης.
Ασυνέχεια εκπαίδευσης και απασχόλησης
Ένα μείζον πρόβλημα των νέων της GenZ είναι ότι άλλο σπουδάζουν και άλλο κάνουν επαγγελματικά.
Έτσι, σύμφωνα με την έρευνα του ΙΝΕ ΓΣΕΕ, το 38% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι η εργασία τους δεν σχετίζεται με τις σπουδές ή την κατάρτισή τους.
Επιπλέον:
• Το 49% δηλώνουν ότι η εκπαίδευσή τους δεν τους προετοίμασε επαρκώς για την αγορά εργασίας.
• Το 86% δηλώνει ισχυρή διάθεση για συνεχιζόμενη μάθηση.
• Το 65% δηλώνει ότι αισθάνεται μεγάλη επάρκεια σε ό,τι αφορά τις αναγκαίες ψηφιακές δεξιότητες για την εργασία του.
Το χάσμα ανάμεσα στην εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας αποτυπώνει όχι μόνο μια θεσμική ασυνέχεια, αλλά και την ανωριμότητα του παραγωγικού συστήματος και των επιχειρήσεων να απορροφήσουν το ανθρώπινο δυναμικό της νέας γενιάς. Η ελληνική αγορά εργασίας παραμένει χαμηλής οργανωσιακής και τεχνολογικής πυκνότητας, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αξιοποιήσει τις γνώσεις, τις ψηφιακές δεξιότητες και τη δημιουργικότητα των νέων αποφοίτων. Η αποσύνδεση της απασχόλησης από τη γνώση οδηγεί στη διπλή παγίδα της υποαπασχόλησης και της απογοήτευσης: η Generation Z είναι η πιο μορφωμένη αλλά και η λιγότερο ενταγμένη γενιά στην παραγωγή υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Εργασιακή καθημερινότητα: πίεση και άγχος
Η GenZ βιώνει καθημερινά πίεση και άγχος στον εργασιακό της χώρο, ενώ 6 στους 10 μιλούν για εργασιακή εξουθένωση και ένας στους δύο για άγχος και στρες στην εργασία του.
• Το 62% δηλώνει ότι η εργασία επηρεάζει αρνητικά την προσωπική του ζωή.
• Το 60% δηλώνει ότι βιώνει εξουθένωση στην εργασία του ενώ το 46% αισθάνεται ότι η δουλειά του επιβαρύνει την υγεία ή τον ύπνο του.
• Η θετική ισορροπία ζωής–εργασίας καταγράφεται ιδιαίτερα χαμηλά στο 21%.
• Η συνολική ικανοποίηση από την εργασία κυμαίνεται στο 35%, ενώ άγχος – στρες δηλώνει ότι αντιμετωπίζει το 53%.
Η Generation Z εισέρχεται σε έναν κόσμο εργασίας που μεταθέτει τη φροντίδα και την ψυχική ανθεκτικότητα στο άτομο. Η πίεση της απόδοσης, τα διευρυμένα ωράρια και η μειωμένη συλλογική προστασία οδηγούν σε διάχυτο burnout και ψυχική κόπωση.
Η άποψή τους για έλλειψη προσωπικού χρόνου και η θόλωση των ορίων μεταξύ εργασίας και προσωπική ζωής συνθέτουν ένα νέο είδος εργασιακής αποξένωσης: οι νέοι εργάζονται περισσότερο, αλλά νιώθουν λιγότερο συνδεδεμένοι με αυτό που κάνουν. Η ποιότητα της εργασίας μετατρέπεται έτσι σε κρίσιμο παράγοντα ψυχικής υγείας.
Αξίες και στάσεις απέναντι στην εργασία
Eνδιαφέρον παρουσιάζουν και οι αξίες που προβάλλουν τα μέλη της GenZ.
• Η ψυχική υγεία προηγείται της οικονομικής ασφάλειας από το 70%, ενώ για το 73% η εργασία οφείλει να έχει νόημα και πέρα από την αμοιβή. Ένα 47% θεωρεί την εργασία πηγή ταυτότητας και αυτοεκτίμησης.
• Το 44% θα ήταν πρόθυμο να αλλάξει εργασία εφόσον αυτή δεν θα τον εξέφραζε, ακόμη και αν αυτό σήμαινε την απώλεια εισοδήματος.
• Μόνο το 36% δηλώνει ότι η εργασία του, του επιτρέπει να αναπτύσσει πρωτοβουλίες και να εκφράζει ιδέες, ενώ η δημιουργικότητα στην εργασία αναγνωρίζεται και επιβραβεύεται μόνο σ΄ ένα ποσοστό 24%.
• Ένα 72% δηλώνει ότι επιθυμεί να εργάζεται σε επιχειρήσεις που σέβονται το περιβάλλον και την κοινωνία
• Ωστόσο, 65% δηλώνουν ότι θα αποδέχονταν άτυπη – ¨μαύρη¨ εργασία αν δεν υπήρχε άλλη επιλογή.
Η Generation Z εισάγει ένα νέο αξιακό παράδειγμα εργασίας. Προτάσσει την αυθεντικότητα, τη δημιουργικότητα και τη συναισθηματική ισορροπία. Η εργασία χάνει τον χαρακτήρα της απλής επιβίωσης και μετατρέπεται σε χώρο αυτοπροσδιορισμού, αλλά υπό όρους που η ελληνική αγορά δεν προσφέρει. Η αποδοχή άτυπης-μαύρης εργασίας, παρά τις αξίες αυτές, δείχνει το βάθος της ανασφάλειας και την ανάγκη επιβίωσης.
Θεσμική εμπιστοσύνη και συλλογική δράση
H GenZ δεν έχει καμιά εμπιστοσύνη στους κρατικούς θεσμούς προστασίας αλλά μόλις ένας στους τρεις έχει συμμετάσχει σε απεργία ή άλλη συλλογική κινητοποίηση, αλλά και διάθεση για συμμετοχή εάν τα αιτήματα ενός αγώνα είναι δίκαια.
• Η εμπιστοσύνη στους κρατικούς θεσμούς προστασίας είναι εξαιρετικά χαμηλή με ένα 15% να δηλώνει την εμπιστοσύνη του σε αυτό ενώ το 65% δηλώνει ότι δεν τους εμπιστεύεται.
• Το 30% δηλώνει ότι υπάρχει ενεργό σωματείο ή συνδικαλιστική εκπροσώπηση στον χώρο εργασίας τους.
• Το 36% έχει συμμετάσχει σε απεργία ή άλλη συλλογική κινητοποίηση και το 67% δηλώνει ότι θα συμμετείχε σε απεργία αν θεωρούσε δίκαιο το αίτημα, ενώ ένα ίδιο υψηλό ποσοστό θεωρεί ότι η συλλογική δράση μπορεί να βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας.
• Το 60% δηλώνει ότι γνωρίζει τα εργασιακά του δικαιώματα.
Τα ευρήματα δείχνουν μια γενιά με χαμηλή εμπιστοσύνη αλλά υψηλή διαθεσιμότητα για δράση. Παρότι η Generation Z εμφανίζεται επιφυλακτική απέναντι στους θεσμούς προστασίας και τη συνδικαλιστική εκπροσώπηση, δεν απορρίπτει τη συλλογική οργάνωση ως αξία. Έχει υψηλή προθυμία συμμετοχής σε συλλογικές δράσεις αρκεί να αισθανθούν ότι τα αιτήματα τους αφορούν και είναι δίκαια.
Προοπτικές και μέλλον
Όσον αφορά τις προοπτικές και το εργασιακό μέλλον, 7 στους 10 δηλώνουν ότι δεν διαβλέπουν επαγγελματικές προοπτικές στη χώρα και ότι μόλις 1 στους 10 είναι ικανοποιημένος από τις προοπτικές στον επαγγελματικό του χώρο.
• Το 72% των νέων εργαζομένων δηλώνει ότι δεν διαβλέπει επαγγελματικές προοπτικές στη χώρα και μόνο το 9% δηλώνει ικανοποιημένο από τις επαγγελματικές του προοπτικές.
• Το 46% δηλώνει το ενδιαφέρον του να εργαστεί στο εξωτερικό.
• Το 79% πιστεύει πως η γενιά των γονιών του έζησε καλύτερες εργασιακές και κοινωνικές συνθήκες.
• Το 53% δηλώνει ότι αισθάνεται άνετα στην εργασία του αλλά και γενικότερα με την Τεχνητή Νοημοσύνη
• Το 65% πιστεύει ότι δεν είναι εφικτό να δημιουργήσει οικογένεια με τις παρούσες συνθήκες εργασίας του.
Τα δεδομένα σκιαγραφούν μια γενιά με περιορισμένη εμπιστοσύνη στο παρόν και συγκρατημένη πίστη στο μέλλον. Η χαμηλή ικανοποίηση από τις επαγγελματικές προοπτικές και η έντονη διάθεση μετανάστευσης αποτυπώνουν ένα ¨συναισθηματικό και επαγγελματικό ρήγμα¨ ανάμεσα στους νέους και την ελληνική αγορά εργασίας. Παράλληλα, αναδεικνύεται η εξοικείωση προς την τεχνητή νοημοσύνη, δείχνοντας μια γενιά που κατανοεί τις αλλαγές αλλά ανησυχεί ότι δεν θα επωφεληθεί από αυτές. Τέλος, η αδυναμία συγκρότησης οικογένειας υπό τις παρούσες εργασιακές συνθήκες αποκαλύπτει πως η επισφάλεια δεν περιορίζεται στο επαγγελματικό επίπεδο κινδυνεύοντας να μετατρέψει την αβεβαιότητα σε σταθερά ζωής.
Γενιά μορφωμένη, σε καθεστώς χαμηλών προσδοκιών
Η έρευνα όπως επισημαίνει το ΙΝΕ ΓΣΕΕ, αποτυπώνει μια νέα κοινωνική και εργασιακή συνθήκη: μια γενιά μορφωμένη, ευαίσθητη και αξιακά ώριμη, που όμως ζει μέσα σε καθεστώς χαμηλών προσδοκιών και δομικής αβεβαιότητας.
Η προοπτική ενός νέου brain drain αναδεικνύεται ως πιθανότητα. Χωρίς αναβάθμιση των μισθών, ενίσχυση της σταθερότητας, ανασυγκρότηση της συλλογικής προστασίας και επένδυση στην ψυχική υγεία και στη μάθηση, καμία πολιτική brain regain δεν μπορεί να πετύχει. Η Generation Z δεν διεκδικεί απλά μια δουλειά: επιζητά ένα μέλλον με νόημα και δικαιοσύνη.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, σε συνεργασία με την εταιρεία ALCO, και εξετάζει τη στάση της Generation Z (νέοι έως 29 ετών) απέναντι στην εργασία, στην εκπαίδευση και στο μέλλον.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2025, σε πανελλαδικό δείγμα 1.500 εργαζόμενων νέων, και σκιαγραφεί μια γενιά που εργάζεται, που διεκδικεί αξιοπρέπεια και προοπτική μέσα σ΄ ένα περιβάλλον επισφάλειας και εξάντλησης.
