Κάθε χρόνο, όταν έχουμε μεγάλες και καταστροφικές πυρκαγιές – και δυστυχώς έχουμε κάθε χρόνο – ακούμε διαβεβαιώσεις ότι την επόμενη χρονιά τα πράγματα θα είναι καλύτερα και το κράτος θα είναι πιο οχυρωμένο.
Αυτό επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο στην αρχή της αντιπυρικής περιόδου από τον αρμόδιο υπουργό, ενίοτε και από τον πρωθυπουργό.
Συνδυάζεται δε και με την απαραίτητη παρουσίαση του εξοπλισμού ή των νέων τεχνικών που πλέον χρησιμοποιούνται.
Και κάθε χρόνο αυτός ο κύκλος κλείνει με ένα νέο σκηνικό καταστροφής.
Ναι, δεν έχουμε ξαναζήσει, ευτυχώς, ένα νέο Μάτι. Αυτό οφείλεται στο ότι πλέον λειτουργεί καλύτερα ο μηχανισμός της εκκένωσης και οι αρχές είναι πιο καλά προετοιμασμένες σε αυτή την κατεύθυνση. Βεβαίως, το 112 δεν μειώνει τις καταστροφές, ούτε αποτρέπει το γεγονός να απειλούνται οικισμοί που κανείς δεν θα περίμενε να κινδυνεύσουν σε μια δασική πυρκαγιά. Θα φανταζόταν κανένας εκκένωση της Κάτω Αχαΐας μερικά χρόνια πριν;
Γνωρίζω τα προβλήματα που υπάρχουν και τις αντίξοες συνθήκες. Η κλιματική αλλαγή κάνει τα δάση και τους κάμπους πολύ πιο εύφλεκτες ζώνες, την ώρα που οι ιδιαίτερα ισχυροί άνεμοι γίνονται όλο και πιο συχνοί. Παρά τη λήψη μέτρων, όπως ο υποχρεωτικός καθαρισμός των οικοπέδων, εξακολουθούμε να έχουμε συσσώρευση εύφλεκτων υλικών. Η παραγωγή Καναντέρ ξαναξεκίνησε πολύ πρόσφατα, οπότε εξακολουθούμε να έχουμε λιγότερα πυροσβεστικά αεροπλάνα από όσα έχουμε ανάγκη. Οι ακραίες καιρικές συνθήκες κάνουν όλο και πιο συχνό το σενάριο να υπάρχουν ταυτόχρονα πολλές μεγάλες πυρκαγιές.
Ωστόσο, όλα αυτά τα ξέραμε και πριν φτάσει το καλοκαίρι. Ποιος ο λόγος, επομένως, να δίνονται διαβεβαιώσεις για «οχύρωση»;
Όμως, το πρόβλημα μου δεν είναι τι είπαν οι αρμόδιοι υπουργοί. Σε τελική ανάλυση και να είχαν πει ότι τα πράγματα θα είναι δύσκολα και θα έχουμε μεγάλες καταστροφές, πέρα από τη μικρή βελτίωση του επικίνδυνα αρνητικού ισοζυγίου ειλικρίνειας στην πολιτική, θα είχε αλλάξει κάτι;
Το πρόβλημα είναι ότι ενώ ξέρουμε πολύ καλά, με μαθηματική ακρίβεια σχεδόν, τι θα αντιμετωπίσουμε κάθε χρόνο, επί της ουσίας προετοιμασία δεν γίνεται. Δεν ανακατευθύνονται πόροι στην κλίμακα που απαιτείται. Δεν προσλαμβάνεται το προσωπικό που χρειάζεται στην κλίμακα που απαιτείται. Δε αναπροσαρμόζονται οι σχεδιασμοί.
Ακόμη χειρότερα, είναι διάχυτη μια μετατόπιση στην ατομική ευθύνη: για τον καθαρισμό του οικοπέδου, για την έγκαιρη απομάκρυνση, για την ιδιωτική ασφάλιση της περιουσίας έναντι πυρός. Ως εάν το κράτος να λέει ότι από ένα σημείο και μετά «σηκώνει τα χέρια».
Και βέβαια τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα. Η κλιματική καταστροφή συνεχίζεται και σίγουρα δεν βοηθά ότι π.χ. οι ΗΠΑ κάνουν στροφή προς τα ορυκτά καύσιμα. Ούτως ή άλλως και τα μέτρα που προσπαθούμε να πάρουμε παγκοσμίως είναι για να σταθεροποιήσουμε την κατάσταση. Η αντιστροφή θα πάρει πολύ μεγαλύτερο χρόνο.
Αντίστοιχα φαίνεται ότι η οχύρωση απέναντι στις καταστροφικές πυρκαγιές δεν αντιμετωπίζεται ως «επένδυση». Προφανώς και κάποια κονδύλια εξασφαλίζονται, άλλωστε η «απορροφησιμότητα» είναι χρόνια τώρα βασική παράμετρος πολιτικής. Ακόμη και όταν δεν αποτιμώνται πραγματικά τα αποτελέσματα.
Στην πραγματικότητα το άρρητο, αλλά όχι λιγότερο σαφές, μήνυμα είναι: «μάθετε να ζείτε με τις δασικές πυρκαγιές». Δηλαδή, «μάθετε να βλέπετε το κράτος ανοχύρωτο, τις καταστροφές να πληθαίνουν και την ατομική ευθύνη να είναι το μόνο αποκούμπι». Όμως, όλα αυτά καθόλου δεν παραπέμπουν ούτε σε οργανωμένο κράτος, ούτε σε μια χώρα που σέβεται πραγματικά τους πολίτες της.
