Ηπεραιτέρω σύγχυση των πολιτών για τα αίτια που προκάλεσαν την τραγωδία στα Τέμπη τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου 2023 – του μεγαλύτερου σιδηροδρομικού δυστυχήματος της χώρας, από το οποίο έχασαν τη ζωή τους 57 άνθρωποι, είναι – όπως λέγεται – εύλογη ή εσκεμμένη και αποτέλεσμα κυβερνητικού πανικού υπό την πίεση του ελληνικού λαού που συνεχίζει να ζητά απαντήσεις δύο χρόνια μετά;

Όποιος κι αν είναι ο λόγος για το – αδικαιολόγητο – κομφούζιο που έχει προκληθεί, φτάνοντας στα άκρα την αντίδραση του κόσμου και κατ’ επέκταση την πολιτική αντιπαράθεση, ο σκοπός – αν θεωρήσει κάποιος ότι υπήρχε – επετεύχθη: Ο κόσμος εμφανίζεται πιο συγχυσμένος και διχασμένος από ποτέ. Το πόρισμα 180 σελίδων του ΕΟΔΑΣΑΑΜ (Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών) το οποίο χαρακτηρίστηκε ως «ευαγγέλιο για την εθνική αυτογνωσία» σύμφωνα με τα λεγόμενα του Υπουργού Επικρατείας, Άκη Σκέρτσου, στην επέτειο των δύο χρόνων από την τραγωδία, κατάντησε «κουρελόχαρτο» με τους συντάκτες του να επιδίδονται σε ένα συνεχές μπρος- πίσω, επιχειρώντας να βγάλουν από πάνω τους την ευθύνη.

Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή σε μια προσπάθεια να ξετυλίξουμε το κουβάρι, το οποίο πιθανότατα να μην υπήρχε αν οι έρευνες διενεργούνταν εξαρχής σωστά.

Το πόρισμα

Στις 27 Φεβρουαρίου 2025, δύο χρόνια μετά την ανείπωτη τραγωδία που συγκλόνισε το πανελλήνιο και μία μέρα πριν τις τεράστιες σε όγκο και παλμό διαδηλώσεις που ταρακούνησαν το κυβερνητικό επιτελείο, στελέχη του ΕΟΔΑΣΑΑΜ παρουσίασαν το πόρισμα του Οργανισμού. Να σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ υπάγεται στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, στελεχώθηκε με ανθρώπους επιλογής της κυβέρνησης και τέθηκε σε λειτουργία έναν χρόνο μετά την σιδηροδρομική τραγωδία στα Τέμπη. Ένα ακόμη στοιχείο που πρέπει να αναφερθεί είναι ότι το πόρισμα ήταν γραμμένο στα αγγλικά – ακόμη και σήμερα δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά, παρά μόνο η αρχική μικρή σύνοψη – μολονότι αναφερόταν στο μεγαλύτερο σιδηροδρομικό δυστύχημα που έχει καταγραφεί στην ελληνική επικράτεια, και παρά το αίτημα των οικογενειών των θυμάτων να παρουσιαστεί μετά τα μεγάλα συλλαλητήρια. Το αίτημα αγνοήθηκε, το πόρισμα παρουσιάστηκε, προκαλώντας σειρά αντιδράσεων ένθεν κακείθεν.

Συμπερασματικά, στη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε κατά την παρουσίαση του πορίσματος, εκπρόσωποι του ΕΟΔΑΣΑΑΜ και καθηγητές, είπαν μεταξύ άλλων ότι
χάθηκαν πληροφορίες ζωτικής σημασίας για την κατανόηση των αιτιών του δυστυχήματος – εξού και η δυσκολία τους να δώσουν απαντήσεις δύο χρόνια μετά. Ομοίως και για τη δειγματοληψία που έγινε μετά την παρέλευση 29 ημερών από το δυστύχημα. Διαπίστωσαν ότι η αυτοψία στον τόπο του δυστυχήματος δεν έγινε με τον τρόπο που έπρεπε, ώστε να προσδιοριστεί ο τύπος του καυσίμου που μεταφερόταν και προξένησε τη πυρόσφαιρα, χρησιμοποιώντας τη φράση: «Έγιναν όλα λάθος». Εκτίμησαν ότι 5-7 άνθρωποι κατέληξαν από τη φωτιά που προκλήθηκε, κάνοντας λόγω για πιθανή παρουσία αγνώστου καυσίμου, το οποίο είπαν με βεβαιότητα ότι δεν μπορεί να δικαιολογήσει την πυρόσφαιρα. Ιδιαίτερη μνεία έκαναν στο γεγονός ότι δεν υπήρξε πραγματικός συντονισμός των διαφόρων υπηρεσιών στον τόπο της σύγκρουσης, κατά τις διαδικασίες έρευνας και διάσωσης, που είχε ως αποτέλεσμα να μην γίνει σωστή χαρτογράφηση του χώρου του δυστυχήματος. Επιπροσθέτως αναφέρθηκαν στις διαχρονικές ελλείψεις προσωπικού και στο ρόλο του σταθμάρχη.

Μπαράζ αντιδράσεων

Η παρουσίαση του πορίσματος προκάλεσε μπαράζ αντιδράσεων με τον Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, Νίκο Ανδρουλάκη, να αναγγέλλει ότι θα καταθέσει πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης – όπερ και εγένετο στις αρχές Μαρτίου 2025 συνοδευόμενη από τριήμερη συζήτηση στη Βουλή για τη σύσταση Προανακριτικής.

Αμήχανη ήταν η πρώτη αντίδραση του κυβερνητικού εκπροσώπου, Παύλου Μαρινάκη, ο οποίος έκανε λόγο για σωρεία τραγικών ανθρώπινων λαθών, τονίζοντας ότι από το πόρισμα δεν προκύπτει συγκάλυψη.

Δύο 24ωρα μετά τα μεγάλα συλλαλητήρια, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σχεδόν απολογούμενος, μίλησε για τη «Δημοκρατία που απέδειξε τη δύναμή της», κάλεσε τον κόσμο να εμπιστευθεί τη Δικαιοσύνη και ανέλαβε τη δέσμευση για λειτουργία μιας ασφαλής γραμμής Αθήνας – Θεσσαλονίκης έως το 2027.

Νέα συλλαλητήρια και Προανακριτική

Στον απόηχο του πορίσματος του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, ο Μάρτιος ξεκίνησε με νέα συλλαλητήρια, την έντονη συζήτηση στη Βουλή για τη σύσταση Προανακριτικής Επιτροπής (πρόταση του ΠΑΣΟΚ) ώστε να διερευνηθούν τυχόν ευθύνες του Χρήστου Τριαντόπουλου αναφορικά με την αναδιαμόρφωση του σημείου που σημειώθηκε το δυστύχημα των Τεμπών. Το ίδιο απόγευμα (4/3/25), ο πρώην Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργό (την εποχή που έγινε το δυστύχημα και οι έρευνες), Χρήστος Τριαντόπουλος, ανακοίνωσε από το βήμα της Βουλής την παραίτησή του από τη θέση του Υφυπουργού Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Ακολούθησε η συμφωνία τεσσάρων κομμάτων της αντιπολίτευσης (ΠΑΣΔΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, Νέα Αριστερά, Πλεύση Ελευθερίας) για κατάθεση κοινής πρότασης δυσπιστίας. Μισή ώρα πριν τα μεσάνυχτα ολοκληρώθηκε η ψηφοφορία επί της πρότασης του ΠΑΣΟΚ για τη σύσταση Προανακριτικής με 277 ψήφους υπέρ της πρότασης. Ο Μάρτιος κλείνει (28/3/25) με την κατάθεση υπομνήματος στην Προανακριτική από τον Χρήστο Τριαντόπουλο στο οποίο δηλώνει αθώος και διατεθειμένος να εξετασθεί η υπόθεσή του από τους φυσικούς Δικαστές. Και φθάνουμε στις αρχές Απριλίου (7/4) με την ολοκλήρωση των εργασιών της Προανακριτικής, και την πλειοψηφία να εγκρίνει το πόρισμα της Νέας Δημοκρατίας για την άσκηση ποινικής δίωξης κατά του Χρήστου Τριαντόπουλου και την παραπομπή του στο Δικαστικό Συμβούλιο. Απόφαση που προκάλεσε σωρηδόν αντιδράσεις. Το πόρισμα αναμένεται να συζητηθεί στην Ολομέλεια της Βουλής, μεθαύριο, Παρασκευή 11 Απριλίου, όπου θα ληφθεί η απόφαση της παραπομπής του πρώην Υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ στο Δικαστικό Συμβούλιο.

Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου

Στο μεταξύ, ο καυγάς για τα αίτια του δυστυχήματος και δη τη φωτιά από την οποία οι ίδιοι οι συντάκτες του πορίσματος παραδέχθηκαν ότι έχασαν τη ζωή τους 5-7 άνθρωποι, παίρνει διαστάσεις ηφαιστείου.

Η νέα αντιπαράθεση, με επίκεντρο τον πραγματογνώμονα Κώστα Λακαφώση, ξεκίνησε στις αρχές του μήνα και συγκεκριμένα την περασμένη Παρασκευή (4/4). Σε αυτή ενεπλάκη πλειάδα ατόμων, μεταξύ των οποίων ο Πρόεδρος της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδας, Δημήτρης Βερβεσός, καθώς και ο δικαστικός πραγματογνώμονας και μηχανολόγος – μηχανικός, Τάσος Δέδες.

Ο τελευταίος ανέφερε, σε δηλώσεις του, ότι ο κ. Βερβεσός τού ζήτησε τεχνική έκθεση για λογαριασμό της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδας, την οποία του την προώθησε στις αρχές Ιανουαρίου του 2024. Η έκθεση κατατέθηκε στον εφέτη ανακριτή Λάρισας, Σωτήρη Μπακαΐμη, στην πρώτη επέτειο του δυστυχήματος, στις 28 Φεβρουαρίου του 2024. Μάλιστα, ερωτηθείς σχετικά, ο κ. Δέδες ανέφερε ότι βάσει επίσημου εγγράφου του Γενικού Χημείου του Κράτους, η πυρόσφαιρα που προκλήθηκε μετά τη σύγκρουση των τρένων, οφείλεται στα έλαια σιλικόνης, τα οποία κατά την έκθεσή τους σε ηλεκτρική εκκένωση με σπινθήρα, προκαλούν εξαγωγή αερίων, που είναι εξαιρετικά εύφλεκτα.

Μάλιστα, άφησε αιχμές για τους αρμοδίους του πορίσματος του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, λέγοντας ότι έπρεπε να βρουν πρώτα τα στοιχεία και ακολούθως να πουν ότι «με βάσει τα στοιχεία προκύπτει ότι αυτό και προτείνω να εξεταστεί». Ο κ. Δέδες εξέφρασε την άποψη ότι το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ «… δεν συντάχθηκε από ανθρώπους, οι οποίοι είχαν τα στοιχεία για να βγάλουν αυτό το πόρισμα», και χαρακτήρισε «άστοχο» το συμπέρασμά τους.

Τα πυρά στον Δ. Βερβεσό

Κατόπιν αυτών, ο κ. Βερβεσός δέχθηκε τα πυρά της κυβέρνησης. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης, επιτέθηκε στον Πρόεδρο της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδας, κατηγορώντας τον ότι παρότι γνώριζε το περιεχόμενο της έκθεσης του κ. Δέδε όταν μιλούσε δημοσίως για το δυστύχημα, αποκρύπτοντας το περιεχόμενό του.

Από την πλευρά του, ο Υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης εγκάλεσε τον κ. Βερβεσό για τη μη δημοσιοποίηση της έκθεσης του κ. Δέδε, κάτι το οποίο – όπως είπε – έπρεπε να πράξει καθώς δεν ήταν στοιχεία της δικογραφίας, και κάλεσε την Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων να πάρει θέση για το εάν γνώριζε την ύπαρξη της συγκεκριμένης έκθεσης.

Διερεύνηση προσόντων πραγματογνωμόνων

Την ίδια στιγμή, στο στόχαστρο αρχικά του Νίκου Πλακιά (σ.σ. έχασε τις δίδυμες κόρες του και την ανιψιά του στα Τέμπη) και εν συνεχεία μερίδας του Τύπου, μπήκε ο μηχανολόγος και αεροναυπηγός μηχανικός Κώστας Λακαφώσης, ιδίως μετά την παραδοχή του ιδίου ότι διαθέτει μεν το πτυχίο, πλην όμως δεν είναι εγγεγραμμένος σε ΤΕΕ (Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος) και ΤΣΜΕΔΕ (Ταμείο Μηχανικών), αλλά στον ΕΔΟΕΑΠ (Ταμείο Δημοσιογράφων) λόγω της πολύχρονης εργασίας του στον Τύπο. Η παραδοχή αυτή και οι επιθέσεις στο πρόσωπο του Κώστα Λακαφώση που ακολούθησαν, ώθησαν τον εφέτη ανακριτή Λάρισας, Σωτήρη Μπακαϊμη, να ζητήσει τη διερεύνηση των τυπικών και ουσιαστικών προσόντων των τεχνικών συμβούλων που ασχολούνται με το δυστύχημα και δη των δύο πραγματογνωμόνων, Κώστα Λακαφώση και Βασίλη Κοκοτσάκη.

Πάντως, ο κ. Λακαφώσης ο οποίος είχε ξεκινήσει έρευνες στο σημείο από την πρώτη στιγμή για λογαριασμό οικογενειών θυμάτων, είπε το πρωί της Τετάρτης (9/4) μιλώντας στο MEGA ότι του ζητήθηκε να δώσει όλα τα στοιχεία που χρειάζονταν σε ένα συγκεκριμένο Πανεπιστήμιο, προκειμένου να αξιολογήσουν κάποιες δοκιμές και μετρήσεις. «Τα έστειλαν, απάντησαν κατευθείαν στον ΕΟΔΑΣΑΑΜ – γιατί δεν ήμουν εκπρόσωπος του οργανισμού – και πήγε πίσω. Από εκεί και πέρα, εκείνοι που το έλαβαν, το αξιολόγησαν», ανέφερε, και πρόσθεσε: «Το πανεπιστήμιο της Γάνδης ποτέ δεν ερωτήθηκε για το ποια είναι η ανάλυσή του και ποιο το τελικό πόρισμά του. Πολύ κακώς υπήρξε δημοσιογραφική αναπαραγωγή ενός δημοσιεύματος εντελώς ανυπόστατου, δύο εβδομάδες πριν την έκδοση του πορίσματος, το οποίο δήθεν αποκάλυψε ότι υπήρχε παράνομο φορτίο 3,5 τόνων στην εμπορική αμαξοστοιχία και σύμφωνα με το πόρισμα της Γάνδης έχουν όλα αποκαλυφθεί. Αυτό ήταν ανακριβές και αυτό ήταν που διαψεύδει η Γάνδη».

Το «άδειασμα» από την κυβέρνηση και η παραίτηση Παπαδημητρίου

Την περασμένη Δευτέρα (7/4), ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ απέσυρε από το πόρισμα την επίμαχη παράγραφο μετά από τις αποστάσεις που φέρονται να κράτησαν στελέχη από το Πανεπιστήμιο της Γάνδης, αλλά και της Πίζας. Ωστόσο, την επομένη το συμβούλιο του Οργανισμού εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία στηρίζει το πόρισμα, τονίζοντας πως αποκλείστηκε η συμμετοχή των ελαίων σιλικόνης στην πρόκληση της πυρόσφαιρας, βάσει της βεβαίωσης του καθηγητή Κωνσταντόπουλου.

Εξαιτίας των εξελίξεων και του αλαλούμ που προκλήθηκε η κυβέρνηση «άδειασε» τον αναπληρωτή Πρόεδρο του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, Χρήστο Παπαδημητρίου. Συγκεκριμένα, ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης, έκανε λόγο για παλινωδίες, ενώ ο κυβερνητικός εκπρόσωπος σημείωσε πως προκύπτουν πολύ σοβαρά ερωτήματα για τη συμπεριφορά του Χρήστου Παπαδημητρίου.

Μετά το «άδειασμα» από την κυβέρνηση, ο κ. Παπαδημητρίου, υπέβαλε την παραίτησή του το μεσημέρι της Τετάρτης, επικαλούμενος προσωπικούς και οικογενειακούς λόγους, αλλά όλοι μπορούν να καταλάβουν τις πραγματικές αιτίες της απόφασής του.